مهاجرتهای روستایی در فرمانداری کل بنادر و جزایر خلیج‌فارس (بوشهر) (1340-1355 ش)
زینب قنبری نژاد؛ حبیب الله سعیدی نیا؛ حمید اسدپور
چکیده در آغاز دهه چهل بوشهر فرمانداری کل بنادر و جزایر خلیج‌فارس بود که ازلحاظ سیاسی تحت تابعیت استان فارس قرار داشت. بنادر و جزایر خلیج‌فارس و نواحی پس‌کرانه‌ای آن در دوره‌های گذشته به دلیل شرایط سیاسی و اجتماعی و همچنین وضعیت اقلیمی آن همیشه دارای جمعیت محدود و از تراکم جمعیتی پایینی برخوردار بود. درگذشته هر زمان اوضاع سیاسی کشور آرام و توجه دولت به بنادر و جزایر بیشتر می‌شد، رونق اقتصادی و تجاری باعث جذب جمعیت و رشد شهرنشینی در این نواحی بود و به محض ناامن شدن اوضاع، جمعیت نیز پراکنده می‌شد. در آغاز دهه چهل شمسی با اجرای اصلاحات ارضی شرایطی فراهم شد که جمعیت روستایی نیز امکان تحرک و مهاجرت بیشتری یافت. در این پژوهش سعی بر آن است تا شرایطی که موجب تسریع روند مهاجرتهای روستایی در فرمانداری کل در دهۀ چهل و پنجاه شد، بررسی شود. روش پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی با تکیه بر اسناد و منابع تاریخی است. طبق یافتههای پژوهش در سالهای دهه چهل و پنجاه این منطقه با مهاجرتهای گستردهای روبه رو شد. علاوه بر اجرای اصلاحات ارضی که بخش عمدهای از نیروی کار در مناطق روستایی را آزاد کرد و این نیروی اضافی برای پیدا کردن کار راهی شهر شدند، شرایط اقلیمی و جوی منطقه و محرومیت بیش از حد مناطق روستایی نیز از دلایل عمده گسترش مهاجرتهای روستایی در فرمانداریکل بنادر و جزایر بود. این منطقه که در سالهای قبل از دهه چهل دارای کمترین میزان شهرنشینی در کشور بود، در سالهای بعدازآن با رشد شهرنشینی بالایی مواجه شد.