ازدواج و طلاق در ایران عصر قاجار از منظر سفرنامه‌های خارجی

دوره 11، شماره 2
اسفند 1399
صفحه 275-290

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان

1 دانشگاه علوم انتظامی امین

2 دانشگاه بین المللی قزوین

3 دانشگاه مذاهب اسلامی

چکیده
ایران عصر قاجار شاهد حضور اروپاییان با مقاصد گوناگون تجاری، سیاسی، مذهبی، نظامی و گردشگری بود. سفرنامه‌نویسان اروپایی به دلایل مختلف از جمله نگاه بیرونی به جامعه ایرانی، حس کنجکاوانه غربی و غیره، مطالب ارزشمندی درباره فرهنگ عامه ایرانیان، اعم از باورهای فکری و اعتقادی و همچنین آداب و رسوم مردم ایران عصر قاجار، در اختیار محققان تاریخ فرهنگی و اجتماعی دوره‌ قاجار قرار داده‌اند. برای نمونه می‌توان به نگاه ایرانیان به ازدواج و طلاق اشاره کرد. پژوهش حاضر با روش توصیفی‌، تحلیلی پاسخی است به این پرسش که سفرنامه‌نویسان اروپایی عصر قاجاری یکی از مهمترین آداب و رسوم ایرانیان و وجوه بارز هویتی ایرانیان یعنی ازدواج و طلاق را چگونه ترسیم کرده‌اند؟ یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که مشاهدات اجتماعی سیاحان اروپایی در راستای اطلاع‌رسانی و شناخت عینی آنها در مسیر مأموریت‌های سیاسی‌شان بوده وبیشتر به توصیف آداب ‌و رسوم ایرانیان در امر ازدواج و طلاق پرداخته و بدون توجه به ریشه‌های فرهنگی جامعه به قضاوت و داروی این امر نشسته‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات
- آنه کلود(1368)، اوراق ایرانی(خاطرات سفر کلود آنه در آغاز مشروطیت، ترجمه ایرج پروشانی، تهران: انتشارات معین.
- اولیویه، گیوم انتوان(1371)، سفرنامه اولیه، تاریخ اجتماعی-اقتصادی ایران در دوران آغازین عصر قاجار، ترجمه محمد طاهر میرزایی، تصحیح و حواشی غلامرضا و رهام، تهران: انتشارات اطلاعات.
- بیشاپ، ایزابلا برد(1375)، از بیستون تا زردکوه بختیاری، ترجمه مهراب امیری، بی‌جا: آنزان.
- پاتینجر، هنری(1384)، سفرنامه پاتینجر (مسافرت سند و بلوچستان)، ترجمه شاپور گودرزی، تهران: کتاب فروشی دهخدا.
- پولاک، ادوارد یاکوپ(1361)، ایران وایرانیان، ترجمه کیکاووس جهانداری، تهران: شرکت سهامی انتشارات خوارزمی.
- تورنتن، لین(1374)، تصاویری از ایران (سفر کلنل ف.کلمباری به دربار شاه)1246تا 1265 هـ..ق.، ترجمه مینا نوایی، با مقدمه ی علی بلوکباشی، تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی.
- دالمانی، هانری رنه(1335)، سفرنامه از خراسان تا بختیاری، ترجمه فره وشی (همایون سابق)، تهران: انتشارات امیر کبیر.
- دروویل، گاسپار(1370)، سفر در ایران، ترجمه منوچهر اعتماد مقدم، تهران: انتشارات شباویز.
- شیل، لیدی(1362)، خاطرات لیدی شیل (همسر وزیر مختار انگلیس در اوائل سلطنت ناصرالدین‌شاه)، ترجمه حسین ابوترابیان، تهران: نو.
- فورو کاوا، نوبویوشی(1384)، سفرنامه فورو کاوا، ترجمه هاشم رجب زاده، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی‌.
- کازاما، آکی یو(1380)، سفرنامه کازاما، ترجمه هاشم رجب زاده، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
- کارلاسرنا(1372)، مردم و دیدنیهای ایرانیان، ترجمه غلامرضا سمیعی، تهران: انتشارات سپهر.
- کاساگوفسکی(1344)، خاطرات کلنل کاساگوفسکی (1896)، ترجمه عباسقلی جلی، تهران: انتشارات کتابهای سیمرغ.
- کرزن، جرج ناتالین(1373)، ایران و قضیه ایران، ترجمه غلامعلی وحید مازندرانی، تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
- لایارد، هنری(1376)، سفرنامه لایارد، نبرد محمد تقی خان بختیاری با حکومت قاجاریه، ترجمه محراب امیری، تهران: چاپ آنزان.
- مک‌گرگور، سی(1366)، شرح سفری به ایالت خراسان، ترجمه مجید مهدی‌زاده، مشهد: آستان قدس رضوی.
- موزر، هنری(2536)، سفرنامه ترکستان و ایران (گذری از آسیای مرکزی)، ترجمه علی مترجم، (مترجم مخصوص ناصرالدین شاه)، به کوشش محمد گلبن، تهران: انتشارات سحر.
- هاردینگ، آرتور(1374)، خاطرات سیاسی، ترجمه جواد شیخ‌الاسلامی، تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
- وامبری، آرمینیوس(1337)، سیاحت درویشی دروغین در خانات آسیای میانه، ترجمه فتحعلی خواجه نوریان، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
- ویشارد، جان(1363)، بیست سال در ایران، ترجمه علی پیرنیا، بی جا: موسسه انتشارات نوین.
- ویلز(1368)، ایران در یک قرن پیش؛ سفرنامه دکتر ویلز، ترجمه غلامحسین قراگوزلو، بی‌جا: اقبال.
- ویلس، چارلز جیمز(1363)، تاریخ اجتماعی ایران در عصر قاجاریه، ترجمه سیدعبدالله انوار: تهران، زرین.
-Binning, Robert B.M, (1857), A Journal of Two Years Travel in Persia, Ceylon e t c, Vol2, London: WM.H .Allen and Co. Leaden hall Street.
- Sykes, Ella Constance, (1910), Persia and its People, New York, the Macmillan Company