رویکرد واقع گرایانه ی تاریخی در رمان «الزلزال» طاهر وطار

دوره 8، شماره 1
فروردین 1396
صفحه 189-208

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیات عرب، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

2 دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد، زبان و ادبیات عرب، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

3 استاد گروه زبان و ادبیات عرب، دانشگاه بوعلی‌سینا، همدان، ایران

چکیده
رویکرد واقع‌گرایانه‌ی تاریخی در رمان «الزلزالِ» طاهر وطار علیرضا کاوه نوش‌آبادی *، د.کبری روشنفکر ، د.فرامرز میرزایی چکیده جامعه الجزایر طی تاریخ پرفراز و نشیبش، انقلاب‌های متعددی را تجربه کرده است، انقلاب تاریخی 1962م ضد استعمار فرانسه، انقلاب کشاورزی و پدیده‌ی اصلاحات ارضی 1971م از جمله مهم‌ترین رخدادهای واقعی به شمار می‌روند که تاریخ معاصر الجزایر آن را به خود دیده است. از این رو بدیهی می‌نماید ادبای برجسته و متعهد الجزایری، این رخدادها را زیر ذره-بین قرار داده و از منظر خود در این‌باره قلم زنی کنند. طاهر وطار (2010-1936م)، از جمله بزرگترین رمان‌نویسان الجزایر، در رمان «الزلزال» خود، با نگاهی واقع‌گرایانه به برخی از مهمترین مسائل تاریخی جامعه‌ی خود می‌پردازد. پرداختن به پدیده‌ی اصلاحات ارضی و یا انقلاب کشاورزی، استعمار، آزادی و مسائل ریز و درشت مرتبط با آنها، پدیده‌هایی واقعی به شمار می‌رود که نویسنده با خلاقیت ادبی خود، آن‌ها را بازآفرینی می‌کند. اندیشه‌ی سوسیالیستی حاکم بر رمان در مسائلی چون تبعیض های اجتماعی، عدم امنیت و آرامش، و ظلم و جور و ... نمود پیدا کرده و راه‌حل رهایی از همه‌ی این مشکلات و وقائع تاریخی- اجتماعی در انقلاب‌های سوسیالیستی خلاصه می‌شود. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی در صدد واکاوی نوع رویکرد نویسنده، در پرداختن به موضوعات اساسی رمان است و با توجه به تطابق رمان «الزلزال» با بسیاری از ویژگی‌های رمان تاریخی- رئالیستی، به نظر می‌رسد می‌توان رویکرد نویسنده را در این رمان، واقعگرایانه‌ی‌ تاریخی توصیف کرده و آن ‌را یک رمان تاریخی- رئالیستی قلمداد کرد.

کلیدواژه‌ها

-  الأعرج، د.واسینی (2011). الزلزال جدل الإخصاب والعقم، مقامات نقدیه وحوارات مختاره، مقام نقدی اول، ج1، الجزایر: تلمسان، نشر وزاره الثقافه.
-  ایرانی، ناصر (1380). هنر رمان، چاپ اول، آبانگاه.
-  بن‌جمعه، بوشوشه (1992). مختارات من الروایه المغاربیه المعاصره، ج1، المؤسسه الوطنیه للترجمه والتحقیق والدراسات، بیت الحکمه.
-  فرکلاف، نورمن (1379). مقدمه گردآورنده تحلیل انتقادی گفتمان، ترجمه شعبان‌علی بهرام‌پور، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
-  پرهام، سیروس (1362). رئالیسم و ضد رئالیسم در ادبیات، تهران: آگاه.
-  جاسم الموسوی، محسن، (1975). الموقف الثوری فی الروایه العربیه، الجمهوریه العراقیه: منشورات وزاره الإعلام.
-  حمید، حسن (1994). الطاهر وطار: لست مباشرا فی کتابتی و إنما عمیق عمق البساطه فی لقاءه و حواره مع أسبوعیه «إلی الأمام»، بیروت: الجمعه 10.
-  دنسی، جاناتان (12/10/88)، اصطلاحات، 1992 www.zehnmang.org/articles/129.com.
-  الزبیری، محمد العربی (1999). تاریخ الجزائر المعاصر، دمشق: اتحاد الکتاب العرب.
-  ساچکوف، بوریس (1362). تاریخ رئالیسم، ترجمه محمد‌تقی فرامرزی، تهران: تندر.
-  سارتر، جان بول (1980). نظام الاستعمار الفرنسی فی الجزائر، الآداب، عدد 5-4، نیسان- أیار، سال 28.
-  ساری، محمد (2011). البعد الاجتماعی فی روایه الزلزال، مقامات نقدیه وحوارات مختاره، المقام النقدی الأول، ج1، الجزائر، تلمسان، نشر وزاره الثقافه.
-   سعد، سلمی محمود (2000). «الثوره الجزائریه فی روایات الطاهر وطار (من الخمسینات حتی مطلع التسعینات)»، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، لبنان: الجامعه الأمریکیه فی بیروت.
-  سیدحسینی، رضا (1362). مکتب‌های ادبی، تهران: نیل.
-  شریبط، أحمد (2011). تأویل الشخصیه والمکان، مقامات نقدیه وحوارات مختاره، المقام النقدی الأول، ج1، الجزائر، تلمسان: نشر وزاره الثقافه.
-   غلام، محمد (1381). رمان تاریخی سیر ونقد وتحلیل رمان های تاریخی فارسی، چاپ اول، تهران: چشمه.
-  عبدی، صلاح‌الدین (1391). «رویکردی جامعه شناختی بر آثار طاهر وطار (مطالعه مورد پژوهانه: رمان الزلزال» براساس الگوی لوسیان گلدمن)»، قزوین، فصل‌نامه لسان مبین، سال سوم، شماره هفتم.
-   عثمان، عبدالفتاح (1993). الروایه العربیه الجزائریه و رؤیه الواقع، مصر: الهیئه المصریه العامه للکتاب.
-   فیلالی، حسین (2011). الصفه والشبیه المتخفی مقاربه سیمیائیه فی روایه الزلزال، مقامات نقدیه وحوارات مختاره، المقام النقدی الأول، ج1، الجزائر، تلمسان، نشر وزاره الثقافه.
-  قادری، فاطمه، (1389). سیری در تحول ادبیات معاصر الجزایر، چاپ اول، انتشارات دانشگاه یزد.
-   کامبل، روبرت (1996). أعلام الأدب العربی المعاصر، ج2، بیروت: دار النشر فرانتس شتاینر شتوتکارت.
-   مبارک، وزانی (1985). الأبعاد الحضاریه فی روایه الزلزال للطاهر وطار، الجیش، عدد 254، مای1985 http://www.khayma.com/wattar/lire/chahadat/ZILZAL
-   میرصادقی، جمال (1376). ادبیات داستانی، چاپ سوم، تهران: سخن.
-   النساج، سید حامد (1984). بانوراما الروایه العربیه الحدیثه، ط 1، بیروت، المرکز العربی للثقافه والعلوم.
-  وطار، الطاهر (1974). الزلزال، الجزائر: الشرکه الوطنیه للنشر.
-  وطار، الطاهر (1428ﻫ.ق.). الزلزال، ط1، بیروت: الدار العربیه للعلوم ناشرون.
-  هاتورون، جرمی (1380). پیش درآمدی بر شناخت رمان، ترجمه شاپور بهیان، چاپ اول، اصفهان: نقش خورشید.
-   هاتورون، جرمی (1981). الطاهر وطار یتحدث للثقافه الجدیده: للأدب رساله خلاص للإنسانیه، شهریه الثقافه الجدیده، سنه 28، عدد 11-12، بغداد، إیلول- تشرین الأول.
-   عبد‌القادر، عبداله (2010). الولی الطاهر یعود إلی مقامه الزکی، مجله التبیین، عدد 35، جمعیه الثقافیه الجزائریه، الجزائر: مطبعه الجاحظیه.
-   هلال، أحمد علی (2010). مؤسس الروایه العربیه فی الجزائر الطاهر وطار برج الکتابه العالی، مجله التبیین، عدد 35، جمعیه الثقافه الجزائریه، الجزائر: مطبعه الجاحظیه.