استادیار تاریخ گروه تاریخ سیاسی ، hassanifar@yahoo.com
چکیده: (2161 مشاهده)
شایعترین و مهمترین دیدگاه مربوط به مناسبات مردم و حکومت در تاریخ ایران، دیدگاه مربوط به «تضاد دولت و ملت» است. این دیدگاه از جانب محمدعلی همایون کاتوزیان و برخی افراد دیگر ذکر شده است. در دیدگاه کاتوزیان، چرخۀ «استبداد، هرج و مرج، استبداد» درمورد مناسبات مردم و حکومت در تاریخ ایران مطرح شده است. دیدگاه «تضاد» با تعریفی که از جایگاه ساختار سیاسی می کند به نقش نظام سیاسی در نحوۀ تعامل مردم با حکومت در تاریخ ایران اشاره دارد که همواره نشانگر وضعیت «چالش»، «نزاع» و «درگیری» بین آنها بوده است. این مقاله بهدنبال نقد دیدگاه «تضاد» با بهرهگیری از رهیافت «جامعهشناسی تاریخی» است. مدعا این است که دیدگاه «تضاد» نمیتواند جوهرۀ مناسبات مردم و حکومت در طول تاریخ ایران را تبیین کند. روش مقاله کیفی و بهصورت توصیفی ـ تفسیری است. یافته ها حکایت از این دارد که با بهره گیری از رهیافت جامعهشناسی تاریخی میتوان در تعمیم دیدگاه تضاد بر کل تاریخ ایران و جوهرۀ آن تردید کرد، چراکه بستر تاریخی و اجتماعی جامعۀ ایران دیده نشده، لذا مکانیسم های تعامل و نحوۀ زیست اجتماعی ایرانیان نیز فهم نشده است. با روش جامعهشناسی تاریخی میتوان بر تکثر قواعد، تنوع تاریخ و بهخصوص فضاها و موقعیت های متکثر غیرتضادی در مناسبات دولت و ملت در طول تاریخ ایران تأکید داشت.
.
نوع مقاله:
پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:
تاریخ انتشار: 1401/6/31