پوشاک اگرچه همیشه ضرورتی حیاتی و انکارناپذیر برای بشر بوده، اما کارکردهای دیگری نیز در زندگی او داشته است. در دوره قاجار پوشاک علاوه‌براین‌که نیاز مبرم و اساسی زندگی هر ایرانی بود، اما ازسوی‌دیگر وسیلهای برای نشان دادن تخصص و تمایز طبقاتی نیز بوده است. در این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی و با کاربست نظریه «تمایز اجتماعی» پیر بوردیو به این سؤال پاسخ داده میشود: آیا پوشاک در میان ایرانیان عصر قاجار صرفاً کالایی برای رفع نیازهای اساسی زندگی همچون حفاظت در مقابل سرما و گرما یا جلوگیری از برهنه ماندن بوده است یا این‌که علاوه‌براین، کارکردهای دیگری همچون نشان دادن تمایز اجتماعی نیز داشته است؟ فرضیۀ پژوهش این است که لباس علاوه‌براین‌که وسیلهای برای رفع نیازهای اساسی زندگی بوده است، اما ازدیگرسو ابزار مناسبی برای نشان دادن تفاخر و تشخّص اشرافی و درنتیجه انعکاس تمایزات اجتماعی میان طبقات بالا و پایین جامعه بوده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد اگرچه طبقات فرودست در ایران عصر قاجار بیشتر براساس طبع ضرورتپسند خود به لباس به چشم کالایی برای رفع نیازهای اساسی زندگی همچون حفاظت در مقابل سرما، گرما و جلوگیری از برهنگی مینگریستند یا براساس شغل و حرفۀ خود به‌دنبال لباس ارزان و بادوام بودند، به همین خاطر آنان نمیتوانستند توجه چندانی به رویکرد هنری و زیباشناختی لباس داشته باشند، اما طبقات فرادست که نیازهای اولیهشان برآورده شده بود، در مقابل با به خرج دادن سلیقهای هنری و زیباپسند، توجه خود را بیشتر معطوف به گرانقیمت بودن، زیبایی و استفاده از تجملات در لباسهای خود کردند تا از این طریق تشخّص و تمایز اجتماعی خود نسبت‌به طبقات فرودست را نشان دهند.
-آلمانی، هانری. رنه.د(۱۳۷۸)، از خراسان تا بختیاری، ترجمة غلامرضا سمیعی، ج۲، تهران:طاوس.
-اعتمادالسلطنه، محمدحسن خان(۱۳۸۹)، روزنامة خاطرات اعتمادالسلطنه، مقدمه و فهارس از ایرج افشار، چاپ هفتم، تهران: امیرکبیر.
-امین‌لشکر، میرزا قهرمان(۱۳۷۸)، خاطرات امین‌لشکر، به کوشش ایرج افشار و محمد رسول دریاگشت، تهران: اساطیر.
-انه، کلود (۱۳۷۰)، گل‌های سرخ اصفهان: سفرنامه کلود انه، ترجمة فضل‌الله جلوه، تهران: نشر روایت.
-اوبن، اوژن(۱۳۹۱)، ایران امروز، ترجمه و حواشی و توضیحات از علی اصغر سعیدی، تهران: علمی.
-اورسل، ارنست(۱۳۵۳)، سفرنامة اورسل، ترجمة علی‌اصغر سعیدی، افست، بی‌جا: بی‌نا.
-اولیویه، جی. بی(۱۳۷۱)، سفرنامة اولیویه، ترجمة محمدطاهرمیرزا، تصحیح و حواشی از غلامرضا ورهرام، تهران: اطلاعات.
-بروگش، هینریش(۱۳۶۸)، سفری به دربار سلطان صاحبقران، ترجمة مهندس کردبچه، چاپ دوم، تهران: اطلاعات.
-بروگش، هینریش(۱۳۷۴)، در سرزمین آفتاب، ترجمة محمد جلیلوند، تهران: نشر مرکز.
-بصیرالملک شیبانی، میرزا طاهر(۱۳۷۴)، روزنامه خاطرات بصیرالملک، به‌کوشش ایرج افشار و محمدرسول دریاگشت، تهران: دنیای کتاب.
-بل، گرترود(۱۳۶۳)، تصویرهائی از ایران، ترجمة بزرگمهر ریاحی، تهران: خوارزمی.
-بنجامین، س. ج. و( ۱۳۶۳ )، ایران و ایرانیان، ترجمة محمدحسین کردبچه، تهران: جاویدان.
-بوردیو، پی‌یر(۱۳۹۰)، تمایز(نقد اجتماعی قضاوت‌های ذوقی)، ترجمة حسن چاوشیان، تهران: نشر ثالث.
-بون‌ویتز، پاتریس(۱۳۹۰)، درس‌هایی از جامعه‌شناسی پی‌یر بوردیو، ترجمة جهانگیر جهانگیری و حسن پورسفیر، تهران: اگه.
-پولاک، یاکوب ادوارد(۱۳۶۸)، سفرنامة پولاک ، ترجمة کیکاووس جهانداری، چاپ دوم، تهران: خوارزمی.
-تانکوانی، ژی. ام(۱۳۸۳)، نامه‌هایی دربارة ایران و ترکیة آسیا، ترجمة ع. ا. سعیدی، تهران: چشمه.
-جنکینز، ریچارد(۱۳۸۵)، پی‌یر بوردیو، ترجمة لیلا جوافشانی و حسن چاوشیان، تهران: نشر نی.
-دروویل، گاسپار( ۱۳۸۷ )، سفرنامة دروویل، ترجمة جواد محیی، تهران: گوتنبرگ.
-دیولافوا، ژن(۱۳۷۸)، سفرنامة مادام دیولافوا، ترجمة فره‌وشی(مترجم همایون سابق)، تهران: قصه‌پرداز.
-روششوار، کنت ژولین. دو( ۱۳۷۸ )، خاطرات سفر ایران، ترجمة مهران توکلی، تهران: نشر نی.
-سایکس، سر پرسی(۱۳۳۶)، سفرنامه ژنرال سر پرسی سایکس یا ده هزار میل در ایران، ترجمة حسین سعادت نوری، چاپ دوم، تهران: کتابخانه ابن‌سینا.
-سپهر، عبدالحسین‌خان(۱۳۶۸)، مرات‌الوقایع مظفری و یادداشت‌های ملک‌المورخین، با تصحیحات و توضیحات و مقدمه‌های عبدالحسین نوائی، تهران: زرین.
-شیل، ماری(۱۳۶۲)، خاطرات لیدی شیل، ترجمة حسین ابوترابیان، تهران، نشر نو.
-عین‌السلطنه، قهرمان‌میرزا(۱۳۷۶)، روزنامة خاطرات عین‌السلطنه، به‌کوشش مسعود سالور و ایرج افشار، ج۱، تهران: اساطیر.
-غفاری، محمدعلی(۱۳۶۱)، تاریخ غفاری: خاطرات و اسناد محمدعلی غفاری نایب اول پیشخدمت‌باشی، به-کوشش منصوره اتحادیه(نظام‌مافی) و سیروس سعدوندیان، تهران: نقش تاریخ ایران.
-فوروکاوا، نوبویوشی(۱۳۸۴)، سفرنامة فوروکاوا، ترجمة هاشم رجب‌زاده و کینیجی ئه‌اورا، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
-فووریه، ژوآنس(۱۳۸۹)، سه سال در دربار ایران، ترجمة عباس اقبال آشتیانی، چاپ دوم، تهران: دنیای کتاب.
-کارلاسرنا، پارمه(۱۳۶۳)، مردم و دیدنی های ایران، ترجمة غلامرضا سمیعی، تهران: نشر نو.
-کرزن، جورج ناتانیل(۱۳۸۰)، ایران و قضیة ایران، ترجمة غلامعلی وحید مازندرانی، ج۱، چاپ پنجم، تهران: علمی و فرهنگی.
-گرنفل، مایکل( ۱۳۸۹ )، مفاهیم کلیدی پیر بوردیو، ترجمة محمدمهدی لبیبی، تهران: افکار.
-گوبینو، ژوزف آرتور دو(۱۳۸۳)، سه سال در آسیا: سفرنامه کنت دو گوبینو، ترجمة عبدالرضا هوشنگ مهدوی، تهران: قطره.
-ماساهارو، یوشیدا(۱۳۷۳)، سفرنامة یوشیدا ماساهارو، ترجمة هاشم رجب زاده، تهران: آستان قدس رضوی.
-مستوفی، عبدالله(۱۳۸۴)، زندگانی من یا تاریخ اجتماعی و اداری دوره قاجاریه،ج۱، چاپ پنجم، تهران: زوار.
-معیرالممالک، دوستعلی‌خان ( ۱۳۹۰الف )، رجال عصر ناصری، تهران: تاریخ ایران.
-معیرالممالک، دوستعلی‌خان(۱۳۹۰ب)، یادداشت‌هایی از زندگانی خصوصی ناصرالدین‌شاه، تهران: نشر تاریخ ایران.
-ملک‌آراء، عباس‌میرزا(۱۳۶۱)، شرح‌حال عباس‌میرزا ملک‌آراء، به‌کوشش عبدالحسین نوائی، تهران: بابک.
-مونسی سرخه، مریم(۱۳۹۶)،« لباس و هویت: ابعاد هویت فرهنگی در لباس ایرانی»، جلوه هنر،شماره۱۷(بهار و تابستان)، صص:۱۱۹-۱۰۷.
-نظام‌السلطنه مافی، حسین‌قلی‌خان(۱۳۸۶)، خاطرات و اسناد حسین‌قلی‌خان نظام‌السلطنه مافی، به‌کوشش معصومه مافی و منصوره اتحادیه(نظام مافی)، ج۱، تهران: نشر تاریخ ایران.
-ویشارد، جان(۱۳۶۳)، بیست سال در ایران، ترجمة علی پیرنیا، تهران: نوین.
-ویلز(۱۳۶۸)، ایران در یک قرن پیش، ترجمة غلامحسین قراگوزلو، تهران: اقبال.
-ویلس، چارلز جیمز(۱۳۶۳)، تاریخ اجتماعی ایران در عهد قاجاریه، ترجمة سید عبدالله، به‌کوشش جمشیددودانگه و مهرداد نیکنام، تهران: زرین.
