A typology and analysis of the Tabriz guilds movement in Safavid era (1571-1573 AD/ 979 – 981 AH)

Volume 13, Issue 2
March 2023
Pages 1-24

Document Type : مقالات علمی پژوهشی

Authors

1 Associate Professor of History, University of Tarbiat Modares

2 Ph.D. of Iran's history after Islam, University of Tarbiat Modares

Abstract
At the end of the Shah Tahmaseb‘s reign, Tabriz, the first capital city of the Safavids, witnessed the movement of the Guilds against the central government. The event triggered the movement was a small scale one, originally arising from a physical conflict between a butcher and a gunman, but swiftly transformed into a mass movement, spread throughout the city. This was a well-organized and multilayered movement in which the Guild constituted the body of the movement and the athletes, the top leadership. To mobilize the movement, they, both, organized their supporters and political advocates around the goals, determined for the movement. Although, the existing resources, from that period, concerning the movement, seems either to maintain the movement in a total obscurity or at least in poor attention and deliberation, some evidences, otherwise, verify, in a convincible manner, that the activists involved in the movement, reached a remarkable achievement by expelling the government authorities from Tabriz, and replacing them in controlling and running the city for the period of two years. Based on a descriptive-analytic approach, along with a theoretical framework constructed from the theoretical perspectives of thinkers such as Tilly, Zald, merged within the class-based approach of Erik Olin Wright, the present article, is an attempt to provide a typology of the movement, and also to proceed further to inquire on the reasons and mechanisms through which this movement came into existence. This research discusses that the Guilds movement instantiates a low class civil movement which should be explained first and foremost as a protest against the oppressive taxation policy, implemented by the current government accompanied by a long term deprivation of the majority of the population from the economical benefits of the Silk Road. The collective nature of this movement, according to the suggested theoretical framework, can be categorized as reactionary actions with a slight orientation toward competitive ones.

Keywords

Subjects
اسکاچپول، تدا، (1388). بینش و روش در جامعه شناسی تاریخی، ترجمه هاشم آقاجری، تهران: مرکز، چ اول
اُلین‌رایت، اریک و دیگران، (1395). رویکردهایی به تحلیل طبقاتی، ترجمه یوسف صفاری، تهران: لاهیتا، چ اول
بازرگان گمنام ونیزی، (1381). «سفرنامه بازرگان ونیزی در ایران»، سفرنامه‌های ونیزیان در ایران، ترجمه منوچهر امیری، تهران: خوارزمی، چ دوم
پری، جان، آر، (1394). حیدری و نعمتی، ترجمه محمدجلال ماخانی، فصل‌نامه جندی شاپور، سال یکم، شماره 4، 129-135
پیگولوسکایا و دیگران، (1353). تاریخ ایران از دوران باستان تا پایان سده هجدهم، ترجمه کریم کشاورز، تهران: پیام، چ سوم
تیلی، چارلز، (1388). از بسیج تا انقلاب، ترجمه علی مرشدی‌زاد، تهران: پژوهشکده امام‌خمینی و انقلاب اسلامی، چ دوم
تیلی، چارلز، (1389). جنبش‌های اجتماعی، ترجمه علی مرشدی‌زاد، تهران: دانشگاه امام صادق، چ اول
دالساندری، وینچنتو، (1381). «سفرنامه وینچنتو د‌الساندری»، سفرنامه‌های ونیزیان در ایران، ترجمه منوچهر امیری، تهران: خوارزمی، چ دوم
راس، وینکلاو و الکساندرا هاوسون، (1396). «جنبش‌های اجتماعی مهم» نظریه‌های جنبش اجتماعی، ترجمه سعید خاوری‌نژاد، تهران: فلات، چ اول
روملو، حسن‌بیک، (1389). احسن التواریخ، تصحیح عبدالحسین نوایی، سه جلد، تهران: اساطیر، چ دوم
فشاهی، محمدرضا، (1354). از گاتها تا مشروطیت گزارشی از تحولات فکری و اجتماعی در جامعه فئودالی ایران، تهران: گوتنبرگ، چ دوم
فلین، سیمون، (1396). «انواع جنبش‌های اجتماعی»، نظریه‌های جنبش اجتماعی، ترجمه سعید خاوری‌نژاد، تهران: فلات، چ اول.
قمی، قاضی‌احمد، (1383). خلاصه التواریخ، تصحیح احسان اشراقی، دو جلد، تهران: دانشگاه تهران، چ دوم
کیوانی، مهدی، (1392). پیشه‌وران و زندگی صنفی آنان در عهد صفوی، ترجمه یزدان فرخی، تهران: امیرکبیر، چ اول
گرانتوسکی و دیگران، (1359). تاریخ ایران از زمان باستان تا امروز، ترجمه کیخسرو کشاورزی، تهران: پویش، چ اول
گی‌روشه، (1383). تغییرات اجتماعی، ترجمه منصور وثوقی، تهران: نشر نی، چ پانردهم
مک‌کارتی، جان و مایر. ان. زالد، (1395). «سازمان جنبش اجتماعی»، ترجمه عماد بهاور، جنبش‌های اجتماعی و دموکراتیزاسیون، به کوشش سعید مدنی‌قهفرخی، تهران: روزنه، چ اول
منشی‌ترکمان، اسکندربیگ، (1382). عالم آرای عباسی، تصحیح ایرج افشار، دو جلد، تهران: امیرکبیر، چ سوم
میراحمدی، مریم، (1363). دین و مذهب در عصر صفوی، تهران: امیرکبیر، چ اول
میرجعفری، حسین، (1361). منازعات نعمتی و حیدری در ایران، نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، شماره 1، 117-155
نعمانی، فرهاد، (1358). تکامل فئودالیسم در ایران، تهران: خوارزمی، چاپ اول
نوایی، عبدالحسین، (1350). شاه‌ طهماسب صفوی مجموعه اسناد و مکاتبات تاریخی همراه با یادداشت‌های تفصیلی، تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، چ اول
نویدی، داریوش، (1386). تغییرات اجتماعی – اقتصادی در ایران عصر صفوی، ترجمه هاشم آقاجری، تهران: نشر نی، چ اول
واله‌‌قزوینی، محمدیوسف، (1372). خلد برین، تصحیح میرهاشم محدث، تهران: بنیاد موقوفات دکترمحمود افشار، چ دوم
وحید قزوینی، میرزامحمدطاهر، (1383). تاریخ جهان‌آرای عباسی، تصحیح سیدسعید میرمحمدصادق، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چ اول
افشاری، مهران، (1394). فتوت‌نامه‌ها و رسائل خاکساریه (سی رساله)، تهران: نشر چشمه، چ اول
افشاری، مهران و مداینی، مهدی، (1381). چهارده رساله در باب فتوت و اصناف، تهران: نشر چشمه، چ اول
رضایی، محمد، (1397). بررسی علل و عوامل شورش پیشه‌وران تبریز در دوره شاه تهماسب صفوی (979-981 ق)، فصلنامه علمی – پژوهشی تاریخ اسلام و ایران دانشگاه الزهرا، سال بیست و هشتم، دوره جدید، شماره 38، پیاپی 128، صص 65-87
کاشفی سبزواری، مولانا حسین واعظ، (1350). فتوت‌نامه سلطانی، تصحیح محمدجعفر محجوب، تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، چ اول