2
دانشجوی دکتری گروه تاریخ ایران اسلامی، دانشگاه لرستان
3
استاد گروه تاریخ دانشگاه لرستان
چکیده
چکیده
در روند نهضت مشروطه، برخی زنان روشنفکر طالب حقوق فردی، خانوادگی و اجتماعی خود شدند و برای پیشبرد این اهداف به انتشار جراید زنانه با محوریت اصلاح وضعیت زنان اقدام کردند. با روی کار آمدن رضاشاه تحقق مفاهیم وطن‌پرستی، باستان‌گرایی و ترقی برای ساختن ایران نوین از سوی حکومت مورد توجه قرار گرفت. در همین راستا مسئلۀ زنان و آموزش آنان به‌منزلۀ مادران آتیه، تربیت و نوع رابطۀ مادر و فرزند، ضرورت ایران مترقی با تأکید بر خانواده مورد توجه جراید قرار گرفت. مجلۀ جمعیت نسوان وطنخواه ایران ازجمله نشریاتی است که با رویکرد ضرورت تربیت دختران و نقش آنها در اجرای سیاست‌های جدید به چاپ رسید. سؤال پژوهش حاضر آن است که این روزنامه چگونه تربیت زنان را با دغدغه های روشنفکران و خواسته های حکومت مانند وطن پرستی، باستان گرایی و ترقی ارتباط داده است؟ فرضیۀ پژوهش آن است که این مجله با توجه به مقوله های نخست تربیت و سپس تحصیل، در جهت سیاست های کلانی که در آستانۀ حکومت پهلوی مطرح بود، ارتقای آگاهی دختران و دوری از جهل و خرافات را با توصیۀ انواع آموزش برای دختران مدنظر قرار داده است. این پژوهش با روش تحلیل محتوا و توصیف مقاله‌های مجلۀ مذکور، به‌تشریح آراء نویسندگان آن درخصوص کارکردهای مختلف تربیت دختران خواهد پرداخت.
آشتیانی، یوسف. (1318ق). تربیت نسوان، تبریز: معارف.
آشوری، داریوش. (1379). ما و مدنیت، تهران: صراط.
اتحادیه، منصوره. (1377). اینجا طهران است ... مجموعه مقالاتی درباره طهران 1344-1296ق، تهران: تاریخ ایران.
اعتمادالسلطنه، محمد حسن. (1389). روزنامه خاطرات اعتماد السلطنه، تهران: امیرکبیر، چاپ هفتم، جلد4و3.
پولاک، یاکوب ادوارد. (1368). ایران و ایرانیان، کیکاووس جهانداری، تهران: خوارزمی، چاپ دوم.
حجازی، بنفشه. (1384). زنان ترانه، بررسی حضور زن در ترانه‌ها و اشعار عامیانه ایران، تهران: قصیده سرا.
خاطرات مونس‌الدوله. (1380). به‌کوشش سیروس سعدوندیان، تهران: زرین.
خسرو پناه، محمد حسین. (1381). هدف‌ها و مبارزۀ زن ایرانی از انقلاب مشروطه تا سلطنت پهلوی، تهران: پیام امروز.
دالمانی، هانری رنه. (1378). از خراسان تا بختیاری، غلامرضا سمیعی، تهران: کاووس، 2جلد.
دولت‌آبادی، صدیقه: نامه‌ها، نوشته‌ها و یادها. (1377). به‌کوشش مهدخت صنعتی و افسانه نجم‌آبادی، نگرش و نگارش زنان، جلد1.
دولت‌آبادی، یحیی. (1361). حیات یحیی، تهران: فردوسی، چاپ سوم، جلد 1.
دهقانی، رضا و همکاران. (1398). «تأثیر نشریات فارس بر خودآگاهی سیاسی – اجتماعی زنان این ایالت در دورۀ گذار از قاجار به پهلوی(1290-1310ش)»، جامعه شناسی تاریخی، دوره یازدهم، شماره دو.
رحمانیان، داریوش و زهرا حاتمی. (1391). «سحر و جادو و طلسم و تعویذ در دنیای زنان در عصر قاجار»، جستارهای تاریخی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال سوم، شماره دوم، صص 44-27.
رحمانیان، داریوش و زهرا حاتمی. (1393). «کودکی وتجدد در دوره‌ی رضا شاه»، مطالعات تاریخ فرهنگی؛ پژوهش‌نامه‌ی انجمن ایرانی تاریخ، سال پنجم، شماره بیستم، صص 84-61.
رحیمی، مصطفی. (1389). قانون اساسی مشروطه‌ی ایران و اصول دموکراسی، تهران: نیلوفر، چاپ چهارم.
طالبوف، عبدالرحیم. (2536). مسائل الحیات، تهران: شبگیر.
کریپندورف، کلوس. (1390). تحلیل محتوا: مبانی روش‌شناسی، چ5، ترجمه هوشنگ نایبی، تهران: نی.
کولیور رایس، کلارا. (1384). زنان ایرانی و راه و رسم زندگی آنها، اسدالله آزاد، تهران: کتابدار.
پرویز فرخزاد، پرویز. (1384). راهنمای پژوهش تاریخی (کتابخانه‌ای)، تهران: طهوری.
عاملی رضایی، مریم. (1389). سفر دانه به گل، تهران: تاریخ ایران.
معظم‌پور، اسماعیل. (1383). نقد و بررسی ناسیونالیسم تجددخواه در عصر رضا شاه، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
ملاح، نرجس مهرانگیز. (1385). از زنان پیشگام ایرانی: افضل وزیری دختر بی‌بی خانم استرآبادی، تهران: شیرازه.
وطن‌دوست، غلامرضا. (1385). زن ایرانی در نشریات مشروطه، تهران: مؤسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.
وطن‌دوست، غلامرضا و سیمین فصیحی و زهرا حامدی. (1388). «نمودهای ناسیونالیسم در کتاب‌های درسی تاریخ دوره‌ی پهلوی اول»، فصلنامه علمی- پژوهشی علوم انسانی دانشگاه الزهرا، سال نوزدهم، دوره جدید، شماره 1، پیاپی76، صص 205-181.
مطبوعات
ایران نو. س 1327ق. ش109.
دانش. س 1328ق. ش4.
شکوفه. س 1333ق. ش19.
مجله جمعیت نسوان وطنخواه ایران.س1. ش1. 1302. س1. ش2. 1302. س1. ش3. برج جوزا 1303. س1. ش5،6 . برج اسد و سنبله 1303. س1. ش7،8. 1303. س2. ش9. 18تیر ماه 1304/6 ژوئیه 1925. س2. ش10. 15بهمن ماه 1304/9 ژوئیه 1926. س3. ش11. اول بهمن ماه 1305/18 ژوئیه1925.
