2
کارشناس ارشد گروه تاریخ ایران اسلامی دانشگاه شهیدباهنر کرمان
چکیده
چکیده
تاریخکودکانازعرصههایمغفول مطالعاتتاریخیدرایراناست. هرچند مورخانتاریخاجتماعیوفرهنگیایران،بهجنبههاییاززندگیکودکانعهدقاجار،مانندآموزشکودکانپرداختهاند،امابخش عمدهایازحیاتاینگروهدرحاشیۀ تاریخنگاریایرانقرارگرفتهوبررسینشدهاست. ازاین رو، مقالۀحاضربهبررسی بخشی ازحیاتکودکان (آموزش آنها)درعهدقاجارمیپردازد. باتوجهبهقلمرووسیعموضوعوکمبوددادهدربارۀکودکاندرمتونتاریخیِرسمی، عمومیودودمانیِعهدقاجارازیک سوونیزبازتابجنبههایگوناگونزندگیکودکاندرسفرنامههایفرنگیانعصرقاجارازسویدیگر،موضوعحاضر،باتکیهبرسفرنامه هایفرنگیانعهدقاجاربررسیشدهاست. یافته های پژوهش نشان میدهد که آموزش کودکان، شامل آموزش مکتب‌خانه‌ای، آموزش ابتدایی و آموزش متوسطه بوده است و از نظر تعلیم و تربیت و امکانات آموزشی بیشتر کودکان در وضعیت خوبی به سر نمی‌بردند و آموزش آنها بسیار ساده و ابتدایی بوده است، اما به تدریج وضعیت بهتری یافت. روش پژوهش در این مقاله، تاریخی با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی و روش گردآوری داده ها کتابخانه ای است.
دوراند، سرتی مور. (۱۳۴۶). سفرنامه ی دوراند، مربوط به سفر هیأت سرتی موردوراند وزیر مختار انگلیس در ایران. علی محمد ساکی. خرم آباد: آفتاب.
دوکوتزبوئه، موریس. (۱۳۶۵). مسافرت به ایران، دوران فتحعلی شاه قاجار، ۱۸۱۷ م. محمود هدایت. چاپ اول. تهران: جاویدان.
دولوری، اوستاس. (۱۳۵۲). ماه شب چهاردهم، زندگی خصوصی یک دیپلمات مجرد در ایران هنگام انقلاب. علی اصغر امیرمغز. بی جا: وحید. ۲ جلد.
دیولافوآ، مادام ژان. (۱۳۷۱). ایران، کلده و شوش، مادام ژان دیولافوآ، شوالیه لژیون دونور، افسر اکادمی، با ۳۳۶ کلیشه روی چوب از روی عکسهای مولف و دو نقشه، پاریس ۱۸۸۷ م. علی محمد فره وشی. چاپ پنجم. تهران: دانشگاه تهران.
رابینو، ه.ل. (۱۳۳۶). مازندران و استرآباد. غلامعلی مازندرانی. چاپ اول. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
رایس، کلاراکولیور. (۱۳۸۳). زنان ایرانی و راه و رسم زندگی آنان. اسدالله آزاد. تهران: کتابدار.
رنه د، هانری. (۱۳۳۵). سفرنامه از خراسان تا بختیاری. فره وشی مترجم همایون. تهران: امیرکبیر.
ریچاردز، فرد. (بی‌تا). سفرنامه‌ی فرد ریچاردز. میهن دخت صبا. بی‌جا: بی‌نام.
ژوبر، پ. آمده. (۱۳۲۲). مسافرت به ارمنستان و ایران. محمود هدایت. بی جا: تابان.
ژوبر، پ.آمده. (۱۳۴۷). مسافرت در ارمنستان و ایران، به انضمام جزوه ای درباره ی گیلان و مازندران. علیقلی اعتماد مقدم. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
سایکس، الا. کنستانس. (۱۳۹۵). سراسر ایران بر پشت اسب. محمدعلی مختاری اردکانی. چاپ اول. کرمان: مرکز کرمانشناسی.
سایکس، سرپرسی. (۱۳۳۶). سفرنامه ی ژنرال سرپرسی سایکس یا ده هزار میل در ایران. حسین سعادت نوری. چاپ دوم. تهران: اتحاد.
سرنا، کارلا. (۱۳۶۲). آدمها و آیینها در ایران. علی اصغر سعیدی. بی جا: نقش جهان
شوستر، مرگان. (بی‌تا). اختناق ایران، ترجمه از کتاب استرنگ لینگ آف پرشیا، مستر مورگان شوستر آمریکائی، خزانه دار سابق دولت علیه ایران ۱۳۳۳ ه ق/۱۹۱۵ م. کلکته: حبل المتین.
شیل، لیدی مری. (۱۳۶۸). خاطرات لیدی شیل، همسر وزیر مختار انگلیس در اوائل سلطنت ناصرالدین‌شاه. حسین ابوترابیان. چاپ دوم. تهران: نشر نو.
شین جوء، سوزوکی. (۱۳۹۳). سفرنامه ی سوزوکی شین جوء، سفر در فلات، ۱۳۲۳ ه ق/۱۹۰۶-۱۹۰۵ م، پیاده گردی راهب بودائی ژاپنی در شمال و شرق
ایران، به پیوست مقاله انتقادی درباره ی نهضت مشروطه خواهی. هاشم رجب زاده-کینجی ئه اورا. تهران: طهوری.
فریزر، جیمزبیلی. (۱۳۶۴). سفرنامه ی فریزر، معروف به سفر زمستانی. منوچهر امیری. چاپ اول. تهران: توس. ۲ جلد.
فلاندن، اوژن. (۱۳۵۵). سفرنامه ی اوژن فلاندن به ایران. حسین نور صادقی. چاپ سوم. بی جا: اشراقی (نقش جهان).
فوروکاوا، نوبویوشی. (۱۳۸۴). سفرنامه فوروکاوا. هاشم رجب زاده-کینجی ئه اورا. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
فووریه، ژوآنس. (۱۳۸۵). سه سال در دربار ایران، از ۱۳۰۶ تا ۱۳۰۹ ه ق. عباس اقبال. تهران: نشر علم.
کاساکوفسکی، (۱۳۵۴). خاطرات کلنل کاساکوفسکی. عباسقلی جلی. چاپ دوم. تهران: کاویان.
کرزن، جرج. ن. (۱۳۴۷). ایران و قضیه ایران. غ. وحید مازندرانی. تهران: علمی فرهنگی. جلد ۱.
کرزن، جرج. ن. (۱۳۷۳). ایران و قضیه ایران. غ. وحیدمازندرانی. چاپ چهارم. تهران: علمی فرهنگی. جلد ۲.
کوپر، مریان سی. (۱۳۴۳). سفری به سرزمین دلاوران. امیرحسین ظفر ایلخان بختیاری. تهران: تابان.
گروته، هوگو. (۱۳۶۹). سفرنامه گروته. مجید جلیلوند. تهران: مرکز.
لایارد، سراوستن هنری. (۱۳۶۷). سفرنامه ی لایارد یا ماجراهای اولیه در ایران. مهراب امیری. چاپ اول. بی جا: وحید.
ماساهارو، یوشیدا. (۱۳۷۳). سفرنامه یوشیدا ماساهارو، نخستین فرستاده ی ژاپن به ایران دوره ی قاجار، ۹۸-۱۲۹۷ ه ق. هاشم رجب زاده بی جا: آستان
قدس رضوی.
مالکوم، ناپیر. (۱۳۹۴). سفرنامه یزد، برداشت های ناپیر مالکوم سیاح انگلیسی از شهر یزد در اواخر دورهی قاجاریه. علی محمد طرفداری. یزد: مهر پادین
مامونتوف، ن.پ. (۱۳۰۹). حکوت تزار و محمدعلی میرزا. شرف الدین میرزا قهرمانی. تهران: اطلاعات.
مکبن روز، الیزابت. (۱۳۷۳). با من به سرزمین بختیاری ها بیائید. مهراب امیری. چاپ اول. تهران: سعدی.
ملکونف، گریگوری. (۱۳۷۶). کرانه های جنوبی دریای خزر با استان‌های شمالی ایران. امیر هوشنگ امینی. تهران: کتابسرا.
موریه، جیمز. (۱۳۵۱). سرگذشت حاجی بابای اصفهانی با معانی لغات مشکله. میرزا حبیب اصفهانی. تهران: علمیه.
موریه، جیمز. (۱۳۸۶). سفرنامه جیمز موریه، از راه ایران، ارمنستان و آسیای کوچک به قسطنطنیه، ۱۸۰۹-۱۸۰۸ م. ابوالقاسم سری. چاپ اول. تهران: توس.
موزر، هنری. (۱۳۳۶). سفرنامه‌ی ترکستان و ایران (گذری در آسیای مرکزی). علی مترجم. به کوشش محمد گلبن. چاپ اول. تهران: سحر.
نیکیتین، موسیوب. (۱۳۲۹). ایرانی که من شناخته ام. فره وشی. تهران: کانون معرفت.
واتسن، رابرت گرنت. (۱۳۵۶). تاریخ ایران دورهی قاجاریه. ع.وحید مازندرانی. چاپ چهارم. تهران: سپهر
وامبری، آرمینیوس. (۱۳۷۲). زندگی و سفرنامه های وامبری، دنباله‌ی سیاحت درویشی دروغین. محمدحسین آریا. چاپ اول. بی جا: علمی و فرهنگی.
وستون، اف- ال- بردهار ولد- اف. (۱۳۷۶). گشت و گذاری درایران بعدازآنقلاب مشروطیت. علی‌اصغر مظهری کرمانی. چاپ اول. تهران: نشر جانان.
وولفسن، ا.س. (۱۳۰۹). ایران در گذشته و حال. میرزا حسین خان. تهران: نشریات موسسه خاور.
ویشارد، جان. (۱۳۶۳). بیست سال در ایران. علی پیرنیا. چاپ اول. بی جا: نوین.
ویلز، (۱۳۶۸). ایران در یک قرن پیش. غلامحسین قراگوزلو. چاپ اول بی جا: اقبال.
هاردینگ، آرتور. (۱۳۷۰). خاطرات سیاسی سر آرتور هاردینگ، وزیر مختار بریتانیا در ایران در عهد سلطنت مظفرالدین شاه قاجار. جواد شیخ الاسلامی. چاپ
اول. تهران: کیهان.
هیل، اف. (۱۳۷۸). نامه هایی از قهستان. محمدحسین گنجی. چاپ اول. خراسان: آستان قدس رضوی.
