Developmental State and the Challenges of Economic Development in Iran (1979-2020)

Volume 12, Issue 1
August 2021
Pages 105-143

Document Type : Original Research

Author

Assistant Professor of Sociology, Department of Sociology, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.

Abstract
This paper studies the situation of the developmental state in Iran and its role in promoting economic development. The main question of the present study is why in the post-revolutionary Iran, the "developmental state" did not function efficiently and could not successfully promote the economic development of the country. To answer the research question, Adrian Leftwich's theory of developmental state was used as the conceptual framework of the present study. Douglass C. North et al.’s theory of social orders was also applied. The present study is based on historical research method and narrative analysis technique. In the present study, the "national government" is the unit of analysis. Domestic, regional and international events and conditions are selected as the context of economic development in relation to the national state and are analyzed on a time-lapse basis. According to the findings, the structural and institutional weaknesses of the state along with regional and international developments have led the country to internal and external tensions. Thus, despite the effectiveness of the state in Hashemi Rafsanjani and early Khatami period, the country enters internal and external tensions and eventually the “security” discourse replaces the “development” discourse. Under such circumstances, the country's priorities and institutional arrangements would no longer be “developmentally-driven”, and the process of economic development of the country would be interrupted and even set back.

Keywords

Subjects
ـ آبراهامیان، یروارند (1391). تاریخ ایران مدرن، ترجمه محمد ابراهیم فتاحی، چاپ هشتم، تهران: نشر نی.
ـ آل یاسین، احمد (1392). تاریخچه برنامه ریزی توسعه در ایران، تهران: سمر.
ـ احتشامی، انوشیروان (1378). سیاست خارجی ایران در دوران سازندگی: اقتصاد، دفاع، امنیت، ترجمه ابراهیم متقی و زهره پوستین چی، تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
ـ استیگلیتز، ژوزف (1376). جهانی سازی و مسائل آن، ترجمه حسن گلریز، تهران، نشرنی.
ـ امجد،‌ محمد (1380). ایران از دیکتاتوری سلطنتی تا دین سالاری، ترجمه حسین مفتخری، ‌تهران: مرکز باز شناسی اسلام و ایران ( انتشارات باز ).
ـ باباخانی، محمد (1387). «توسعه اقتصادی، نابرابری درآمدی و سلامت در ایران: 1385-1355»، فصلنامه رفاه اجتماعی، دوره 7، شماره 28، 259-239.
ـ باقری، فریده و حسین کاوند (1387). «اثر رشد اقتصادی بر فقر و نابرابری در ایران (۱۳۸۴-۱۳۷۵)»، فصلنامه رفاه اجتماعی، ۷ (۲۸) :۱۷۳-۱۹۱.
ـ بشیریه، ‌حسین ( 1384). موانع توسعه سیاسی در ایران، چاپ پنجم،‌ تهران: گام نو.
ـ بشیریه،‌ حسین ( 1382). دیباچه ای بر جامعه شناسی ایران: دوره جمهوری اسلامی ایران، چاپ دوم،‌ تهران: نشر نگاه معاصر.
ـ بنوعزیزی، علی (1379). «رویکردهای اجتماعی ـ روانی توسعه»، در درک توسعه سیاسی، به ویراستاری مایرون واینر و ساموئل هانتینگتون. ترجمه پژوهشکده مطالعات راهبردی. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
ـ بیدآباد، بیژن (1384). «گونه شناسی نهادهای مالی و مراکز تصمیم گیری اقتصادی در ساختار اقتصادی ایران»، بانک و اقتصاد، شماره 66، 63-60.
ـ پاداش، حمید، اسماعیل حسن پور و امیررضا خسروی (1390). «تبیین رشد اقتصادی ایران با رویکرد نهادی: نقش آزادی اقتصادی، آزادی سیاسی و فساد بر رشد اقتصادی ایران»، مجله دانش مالی تحلیل اوراق بهادار، شماره نهم، 224-193.
ـ حاجی‌هاشمی، سعید (1387). توسعه و توسعه‌نیافتگی: روش تفکر و عقلانیت در توسعه (مطالعه موردی ایران)، تهران: وسپان.
ـ دراج،‌ منوچهر ( 1379). «مردم گرایی و شیوه صنفی در فرهنگ سیاسی ایران پس از انقلاب».‌ در سمیح فارسون و مهرداد مشایخی، فرهنگ سیاسی در جمهوری اسلامی ایران. ترجمه معصومه خالقی،‌ تهران: مرکز باز شناسی اسلام و ایران ( باز ). 306-283.
ـ دلفروز، محمدتقی (1397). دولت و توسعه اقتصادی: اقتصاد سیاسی توسعه در ایران و دولت های توسعه گرا، چاپ دوم، تهران: انتشارات آگاه.
ـ راغفر، حسین و آزاده ابراهیمی (1387). «نابرابری درآمدی در ایران طی سال‌های ۱۳۸۵-۱۳۶۳»، فصلنامه رفاه اجتماعی، 7 (۲۸) :۹-۳۴.
ـ ربیعی،‌ علی ( 1380). جامعه شناسی تحولات ارزشی: نگاهی به رفتار شناسی رای دهندگان در دوم خرداد 1376، تهران: انتشارات فرهنگ و اندیشه.
ـ سازمان برنامه و بودجه کشور (1395). مقایسه تطبیقی عملکرد اقتصاد ایران در مقایسه با کشورهای حوزه سند چشم اندازه در دوره(94-1384)، تدوین شده توسط علیرضا فرهادی کیا و علاء الدین ازوجی، تهیه و تنظیم: امور اقتصاد کلان.
ـ ساعی، علی (1390). «منطق تحلیل تطبیقی تاریخی با رویکرد تحلیل بولی»، فصلنامه علوم اجتماعی، دوره 18، شماره 54، 133-171.
ـ سریع القلم، محمود (1386). عقلانیت و آینده توسعه یافتگی ایران، چاپ پنجم، تهران: مرکز پژوهش های مطالعات استراتژیک.
ـ سلطانی، ‌علی اصغر ( 1384). قدرت،‌ گفتمان و زبان: ساز وکارهای جریان قدرت در جمهوری اسلامی ایران، تهران: نشر نی.
ـ شهابی، هوشنگ و خوان لینز (1380). نظام های سلطانی، ترجمه منوچهر صبوی، تهران: نشر شیرازه.
ـ شیرزادی، رضا (1389). «برنامه های توسعه در ایران بعد از انقلاب اسلامی»، فصلنامه علوم سیاسی، شماره 11، 43-29.
ـ عظیمی، حسین (1380). «تحلیل شرایط و سیاست های اقتصادی در دوره جنگ ایران و عراق»، مجله مطالعات دفاعی و امنیتی، سال هشتم، شماره 27 ، تابستان.صص 32-1.
ـ عظیمی (آرانی)، حسین (1393). مدارهای توسعه نیافتگی در اقتصاد ایران، چاپ پانزدهم، تهران: نشر نی.
ـ علی اکبری، اسماعیل و مهدی امینی (1389). «کیفیت زندگی شهری در ایران (۱۳۸۵-۱۳۶۵)»، فصلنامه رفاه اجتماعی، ۱۰ (۳۶) :۱۲۱-۱۴۸.
ـ غنی نژاد، موسی (1395). اقتصاد و دولت در ایران: پژوهشی درباره ریشه‌ها و علل تداوم اقتصاد دولتی در ایران، تهران: اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران.
ـ فریبرز رئیس دانا (1381). اقتصاد سیاسی توسعه، تهران: نشر نگاه.
ـ کاتم، ریچارد (1385). ناسیونالیسم در ایران، ترجمه احمد تدین، چاپ چهارم، تهران: انتشارات کویر.
ـ کدی،‌ نیکی آر. ( 1383). نتایج انقلاب ایران، ترجمه مهدی حقیقت خواه،‌ تهران: ققنوس.
ـ کمالی،‌ مسعود ( 1381). جامعه مدنی، ‌دولت و نوسازی در ایران معاصر، ترجمه کمال پولادی، ‌تهران: مرکز باز شناسی اسلام و ایران ( انتشارات باز ).
ـ مصطفوی، سید محمد حسن (1396). «مروری بر برنامه‌های توسعه کشور با تأکید بر برنامه ششم و مقایسه آن‌ها با معیار برخی شاخص‌های مرتبط با اقتصاد اسلامی»، نشریه اقتصاد و بانکداری اسلامی، ۱۵ (۱۸) :103-83.
ـ مومنی فرشاد و رضا زمانی (1392). «تحلیل الگوی توسعه ایران بین دو انقلاب مبتنی بر اقتصاد سیاسی و نظم اجتماعی»، راهبرد، شماره 69، زمستان، صص. 7 – 39.
ـ مومنی، فرشاد (1386). اقتصاد ایران در دوران تعدیل ساختاری، تهران: نقش و نگار.
ـ مومنی، فرشاد (1394). اقتصاد سیاسی توسعه در ایران امروز، تهران: نقش و نگار.
ـ مومنی، فرشاد (1396). عدالت اجتماعی، آزادی و توسعه در ایران امروز، تهران: نقش و نگار.
ـ میلانی، محسن (1385). شکل گیری انقلاب اسلامی، ترجمه مجتبی عطارزاده، چاپ چهارم، تهران: گام نو.
ـ نورث، داگلاس سی؛ ‌جان‌جوزف والیس؛ ‌استیون‌ب. وب؛ باری‌آر. وینگاست[ ویراستاران](1394). سیاست، اقتصاد و مسائل توسعه در سایۀ خشونت، چاپ چهارم، محمدحسین نعیمی‌پور و محسن میردامادی، تهران: روزنه.
- نورث، داگلاس؛ جان جوزف والیس و باری واینگاست (1397). خشونت و نظم‌های اجتماعی: چهارچوب مفهومی برای تفسیر تاریخ ثبت‌شده بشر، ترجمه جعفر خیرخواهان و رضا مجیدزاده، چاپ دوم، تهران: روزنه.
ـ هاشمی رفسنجانی، اکبر (1346). امیر کبیر یا میرزا تقی خان فراهانی قهرمان مبارزه با استعمار، تهران: فراهانی.
ـ هانتینگتون، ساموئل (1379). «اهداف توسعه»، آمده در مایرون واینر و ساموئل هانتینگتون، درک توسعه سیاسی، ترجمه پژوهشکده مطالعات راهبردی، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
- هانتینگتون، ‌ساموئل ( 1382). سامان سیاسی در جوامع دستخوش دگرگونی، ترجمه محسن ثلاثی، ‌چاپ سو م،‌ تهران: نشر علم.

- Barzegar, K. (2010). Balance of power in the Persian Gulf: an Iranian view. Middle East Policy, 17(3), 74-87.
- Diamond, L. (2019). Democracy Demotion: How the Freedom Agenda Fell Apart. Foreign Aff., 98, 17.
- Evans, P. P., Evans, P. B., Rueschemeyer, D., & Skocpol, T. (Eds.). (1985). Bringing the state back in. Cambridge University Press.
- Evans, P. B. (1995). Embedded autonomy: States and industrial transformation. Princeton University Press.
- Evans, P. (2004). Development as institutional change: the pitfalls of monocropping and the potentials of deliberation. Studies in comparative international development, 38(4), 30-52.
- Fritz, V., & Menocal, A. R. (2007). Developmental states in the new millennium: Concepts and challenges for a new aid agenda. Development Policy Review, 25(5), 531-552.
- Institute for Economics & Peace. Global Peace Index 2019: Measuring Peace in a Complex World, Sydney, June 2019. Available from: http://visionofhumanity.org/reports (accessed Date Month Year).
- Kohli, A. (Ed.). (2014). The State and Development in the Third World: A World Politics Reader. Princeton: Princeton University Press.
- Leftwich, A. (1995). Bringing politics back in: Towards a model of the developmental state. The journal of development studies, 31(3), 400-427.
- Leftwich, Adrian (2005). States of Development: On the Primacy of Politics in Development, Cambridge: Polity Press.
- Leftwich, Adrian (2011). ‘Theorizing the State’ in Peter Burnell, Vicky Randall and Lise Raker, Politics in the Developing World, Oxford:Oxford University Press, 3 rd edition, 2011, pp. 139-154.
- Leftwich, A. (2011b). Developmental States, Effective States, and Poverty Reduction: The Primacy of Politics. Indian Journal of Human Development, 5(2), 387-411.
- Maclean, I. (1987). Public choice: An introduction. Blackwell.
- Pieterse, J. N. (2010). Development theory: Deconstructions/Reconstructions. Second Edition. Sage.
- Rabiei, K. (2019). Social Policy under Sociopolitical Changes in the Post-revolutionary Iran, 1979–2013. Contemporary Review of the Middle East, 6(1), 16-43.
- Rakner, L., & Randall, V. (2017). “Introduction” in Burnell, P. J., Rakner, L., & Randall, V. (Eds.). Politics in the developing world. Fifth edition, Oxford University Press. Pp. 1-9.
- Randall, V (2017) ‘Analytical Approaches to the Study of Politics in the Developing World’ in Burnell, P. J., Rakner, L., & Randall, V. (Eds.). Politics in the developing world. Fifth edition, Oxford: Oxford University Press. P. 13-28.
- United Nations Development Programme. (2002). Human development report 2002: Deepening democracy in a fragmented world. Oxford University Press.
- Woo-Cumings, M. (Ed.). (2019). The developmental state. Cornell University Press.
- World Bank, (1992). Governance and development, Washington, DC : The World Bank, 1992, p. 12.
- World Bank, (2001). World Development Report 2000/2001 : Attacking Poverty. World Development Report, (New York: Oxford University Press., 2001).
- World Bank, (2005). Economic Growth in the 1990s: Learning From a Decade of Reform, (Washington, D.C.: World Bank, 2005).