افکار عمومی مفهومی مدرن و برخاسته از عصر روشنگری وبعد از آن می باشد. این مفهوم اگرچه به معنای امروزی آن تا عصر روشنگری مصطلح نبوده ومورد بررسی علمی قرار نگرفته است، اما قبل از آن نیز وجود داشته و دارای کاربردهای چندوجهی بوده است. مصطلح شدن این مفهوم و سپس بررسی علمی آن برخاسته از بطن جوامع غربی در قرون 18 و 19 میلادی است و کاربرد آن جهت جامعه ایران در قرون 15 و 16 میلادی شاید دور از واقعیت و برخلاف شرایط آن دوره از حیات تاریخی ایران باشد. اما با کمی تأمل در این مفهوم همراه با معنا و کاربست آن در حیات زیسته جوامع اروپائی، می توان وجود آن را در ادوار پیشین تاریخ ایران، از جمله ایران عصر صفوی مشاهده کرد. در این مقاله منظور از افکار عمومی، حوزه عموم یا مردمی است که در جامعه زندگی می کرده اند. این پژوهش با تکیه بر روش توصیفی-تحلیلی و با ابتناءبر منابع کتابخانه ای قصد آن دارد تا به بررسی زمینه های شکل گیری نوعی افکار عمومی در دوره صفویه بپردازد. ازمنظر این تحقیق در بستر اجتماعی دوره صفویه با پیدایش قهوه خانه ها محافلی جهت شکل گیری نوعی افکار عمومی به وجود آمد. علاوه بر این حکومت صفویه جهت جلب توجه افکار عمومی در مکان هایی چون میدان ها و مساجد نیز به نمایش و بازنمایی قدرت ود می پرداخت.
اصفهانی، محمدمعصوم بن خواجگی(1368)، خلاصه السیر؛ تاریخ روزگار شاه صفی صفوی، تهران، علمی
پتروشفسکی،ای.پ؛ی آبلیایف،(1356)، سه مقاله درباره بردگی، ترجمه سیروس ایزدی، تهران، امیرکبیر.
پرایس، وینسنت(1393)، افکار عمومی، انتشارات کارگزار روابط عمومی.
تاورنیه،ژان باتیست(1382)، سفرنامه تاورنیه، ترجمه حمید ارباب شیرانی، تهران، انتشارات نیلوفر.
شاردن، ژان(1372)، سفرنامه شاردن، ترجمه اقبال یغمائی، تهران، انتشارات توس.
شرلی، آنتونی(1387)، سفرنامه برادران شرلی، تصحیح علی دهباشی، تهران، نگاه.
دلاواله، پیترو(1384)، سفرنامه پیترو دلاواله، تهران، شرکت انتشارات علمی فرهنگی .
ذ.
رفیق سکری(1370)، افکار عمومی، تبلیغ و آوازهگری، ترجمه حسین کرمی، تهران، نشر همراه.
روملو، حسن بیگ(1384)، احسن التواریخ، ج 2، به تصحیح و تحشیه عبدالحسین نوایی، تهران، انتشارات اساطیر.
فخرالزمانی قزوینی، ملاعبدالنبی(1363)، تذکره میخانه، به کوشش احمد گلچین معانی، تهران، اقبال.
فیگوئروا، دن گارسیا دسیلوا(1363)، سفرنامه دن گارسی دسیلوا فیگوئروا سفیر اسپانیا در دربار شاه عباس اول، ترجمه غلامرضا سمیعی، تهران، نشر نو.
فلور، ویلم(1394)، تاریخچه مالی- مالیاتی ایران از صفویه تا پایان قاجاریه، ترجمه مرتضی کاظمی یزدی، تهران، تاریخ ایران. فومنی گیلانی، عبدالفتاح(1349)، تاریخ گیلان در وقایع سال های 923-1038 ه.ق ،تصحیح و تحشیه منوچهر ستوده، تهران، بنیاد فرهنگ ایران.
کمپفر، انگلبرت(1363)، سفرنامه کمپفر به ایران، تهران، انتشارات خوارزمی.
لازار، ژودیت(1380)، افکار عمومی، ترجمه مرتضی کتبی، تهران، نشر نی.
لمبتون، ا.ک.س(1362)، مالک و زارع در ایران، ترجمه منوچهر امیری، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
محقق سبزواری،محمدباقر( 1377)، روضه الانوار عباسی(در اخلاق و شیوه کشورداری) ،تهران، آینه میراث.
منشی قمی، احمد بن حسین(1383)، خلاصه التواریخ، به کوشش احسان اشراقی، تهران، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
هابرماس، یورگن(1385)، دگرگونی ساختار حوزه عمومی؛کاوشی در باب جامعه بورژوایی، ترجمه جمال محمدی، چاپ چهارم، تهران، افکار.