نظام مالی در ایران برای کنترل زمانی امور اجرایی خود نیازمند استفاده از یک گاهشماری شمسی بود. این گاهشماری ـ که در دورۀ اسلامی به سال خراجی نیز شهرت یافت ـ به صورت موازی با گاه شماری رسمی قمری و گاه شماریهای غیررسمی شمسی (همچون گاه شماری اوستایی کهن و گاه شماریهای محلی) به کار میرفت. آغاز این سال مالی به نوروز مشهور بود؛ اما به نظر میرسد که با وجود شباهت لفظی، نوروز مالی با نوروز گاه شماری شمسیِ رایج در ایران زمین، در قرون میانه تفاوت داشته است. این مقاله بر آن است تا نوروز به معنای موعد آغاز سال مالی را بازشناسد. استفاده از تبیین و تطبیق داده‌های گاه شماری و متون تاریخی روشن می‌سازد که نوروز خراجی در سده‌های اول تا چهارم هجری قمری، می باید در ابتدای تابستان برقرار می‌شد و به همین دلیل، با بسیاری از روندهای تولید و کسب درآمد ارتباط مناسب داشته و برای تثبیت نوروز در این تاریخ تلاش شده است. همچنین، تنوع اقلیمی در ایران سبب می‌شد که بهجز نوروز رسمی، نوروزهای محلی در ولایت‌های گوناگون ایران در نظر گرفته شود.
قرآن کریم
ابن‌اثیر (1371). تاریخ کامل بزرگ اسلام و ایران. ترجمه عباس خلیلی، ابوالقاسم حالت. تهران: موسسه مطبوعاتی علمی.
ابوالفداء، اسماعیل بن علی (بی‌تا). المختصر فی اخبار البشر. بیروت.
اشپولر، برتولد (1373). تاریخ ایران در قرون نخستین اسلامی. ترجمه جواد فلاطوری و مریم میراحمدی. تهران: علمی و فرهنگی.
الاصفهانی، حمزه بن الحسن (بی‌تا). تاریخ سنی ملوک الارض و الانبیاء علیهم الصلاه و السلام. بیروت منشورات دار مکتبه الحیاه.
اکرمی، موسی (1385). گاهشماری ایرانی. تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی.
ایوبیان، عبیدالله (1343). «تقویم محلی کردی». مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی تبریز. شماره 69.
بغدادی، بهاالدین محمد بن مؤید (1385). التوسل الی الترسل. به تصحیح احمد بهمنیار. تهران: اساطیر.
بیرشک، احمد (1373). گاهنامه‌ی تطبیقی سه هزار ساله. تهران: بنیاد دانشنامه بزرگ فارسی.
بیرونی، ابوریحان (1362). التفهیم لاوایل صناعه التنجیم. به تصحیح جلال‌الدین همایی. تهران: بابک.
بیرونی، ابوریحان (1386). آثار الباقیه. ترجمه اکبر داناسرشت. تهران: علمی و فرهنگی.
جم، پدرام (1395 الف). «آبریزگان و آذرجشن: انقلابین و تقویم دوره ساسانی». پژوهشهای ایرانشناسی. دوره 6، شماره 1، بهار و تابستان 1395، صفحه 35-53.
جم، پدرام (1395 ب). «نوروز طبری و تقویم کرانه‌های جنوبی دریای مازندران». پژوهشهای علوم تاریخی. دوره 8، شماره 2، زمستان 1395، صفحه 43-60.
ذبیحی، علی (1385). «پتک و شیشک در گاهشماریهای مردمان مازندران». فرهنگ و مردم. ش 17.
شهبازی، علیرضا شاپور (1389). تاریخ ساسانیان، ترجمه‌ی بخش ساسانیان از کتاب تاریخ طربی و مقایسه‌ی آن با تاریخ بلعمی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
صنعتی زاده، همایون (1388). «تقویم چوپانی و نجوم کوهستانی در لاله‌زار کرمان»، فرهنگ و مردم. ش 29 و 30.
طبری، محمد بن جریر(1387 ق). تاریخ الامم و الملوک. تصحیح محمد ابوالفضل ابراهیم. بیروت: روائع التراث العربی.
عبداللهی، رضا (1387). تاریخ تاریخ در ایران. ویراست دوم. تهران: امیرکبیر.
فردوسی، ابوالقاسم (1382). شاهنامه، بر پایه‌ی چاپ مسکو. تهران: هرمس.
قاسملو، فرید (1388). تقویم و تقویم‌نگاری. تهران: کتاب مرجع.
قاسملو، فرید (1393). «تقویم». دانشنامه جهان اسلام. ج 7. تهران: بنیاد دایره المعارف اسلامی.
گردیزی، عبدالحی بن ضحاک (1363). زین الاخبار. تصحیح عبدالحی حبیبی. تهران: دنیای کتاب.
مجمل التواریخ و القصص (1318). تصحیح ملک‌الشعرا بهار. تهران: کلاله خاور.
محمدی ملایری، محمد (1379). تاریخ و فرهنگ ایران در دوران انتقال از عصر ساسانی به عصر اسلامی. تهران: توس.
المختارات من الرسائل (1378). به کوشش محمدرضا طاهر و ایرج افشار. تهران: موقوفات افشار.
مسکویه، ابوعلی (1379). تجارب الامم. تصحیح ابوالقاسم امامی. تهران: سروش.
نوروزنامه (1312). منسوب به عمر خیام. تصحیح مجتبی مینوی. تهران: کتابخانه کاوه.
همایی، جلال‌الدین (1340). تاریخ ادبیات ایران از قدیمی‌ترین عصر تاریخی تا عصر حاضر. ج1 و 2. تهران: فروغی.
Abdollahy, Reza. “Calendar, ii. In the Islamic period”, Encyclopædia Iranica, online edition, 1999. Available at: http://www.iranicaonline.org/articles/calendars#pt2..
Simone Cristoforetti. “NOWRUZ iii. In the Iranian Calendar,” Encyclopædia Iranica, , 2016, available at http://www.iranicaonline.org/articles/nowruz-iii (accessed on 19 May 2016).
