بررسی مفاهیم نمادین جرعه افشانی، تقدیم جرعه و گل در ایران باستان و تداوم آن در هنر دوره اسلامی

دوره 11، شماره 1
مهر 1399
صفحه 1-22

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان

چکیده
مفهوم حیات و زندگی یکی از مفاهیم کلیدی در بسیاری از هنرهای تمدن‌های کهن و به ویژه در هنر و تمدن ایران است. این مقاله در پی بررسی مفاهیم نمادین و صورت‌های تصویری صحنه‌های جرعه‌فشانی، تقدیم جرعه و گل در هنرهای ایران کهن و تداوم آن در نقاشی‌های دوره اسلامی است. هدف از این پژوهش تحلیل محتوا و ریشه‌های تصویری یکی از صحنه‌های رایج نقش‌پردازی شده در هنر دوره اسلامی است. صحنه‌هایی که تقدیم هدیه‌ای شراب مانند یا گل‌هایی زیبا را به تصویر کشیده‌اند. در نگاه اول این نقش‌ها را می‌توان صحنه‌هایی عادی از زندگی روزمره پنداشت، اما با بررسی تطور تصویری و محتوای اسطوره‌ای دینی این مضمون در هنر و فرهنگ ایران باستان را می‌توان تداوم یک کهن الگوی نمادین و تصویری در هنر دوره اسلامی نشان داد. این مقاله سعی دارد با تکیه بر داده‌های اسطوره‌ای و فرهنگی مفاهیم جرعه‌فشانی و جرعه‌نوشی و به دست گرفتن گل در ایران باستان را بیان نماید و صورت‌هایی تصویری از این صحنه‌ها را نشان دهد و براساس قاعده انتقال نمادها و کهن الگوها در یک فرهنگ به تحلیل صورت‌هایی تصویری از این مضمون در هنر دوره اسلامی ایران بپردازد. براساس اسطوره‌شناسی تطبیقی می‌توان این نکته را مطرح کرد که جرعه‌فشانی، جرعه‌نوشی و تقدیم آیینی گل، الگوی آیینی مشترک میان اقوام هندواروپایی است. این نکته توسط بسیاری از صاحبان نظر مورد تأیید قرار گرفته است، اما نکته جالب توجه که نتیجه کلیدی این مقاله را دربرمی‌گیرد تداوم معنا و تصویر این الگوی نمادین در هنر و فرهنگ دوره اسلامی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات
- Amiet, Pierre (1979). Memoires de la delegation archeologue en Iran, Glyptique Susienne, vII, Paris.
- Alvarez-mon, Javier (2009). Notes on the Elamite Garment of Cyrus the Great, pp.1-13, the society of Antiquaries of London.
- Black, Jermy, Anthony Green (1992). Demons and symbols of ancient Mesopotamia, British museum Press.k.
- James, E. O. (1966). Tree of life, Studies in the history of religions, E. j. Brill. Leiden.
- Belloni, Gian Guido, Liliana Fedi Dallaen (1969). Iran Art, translated by David Ross, Published in Great Britanican in 1969 by Pall Mall press, London.
- Loukonine, Vladimir et AnatoliIvanov (1995). Parkstone Auroroa, England.
- Dostn, Jarich G. (1985). The war of the god, the social code in indo-european mythology. London: Routledge and Kegan Paul.
- Jordan, Michael (2004). God and Goddess, Second Edition, facts on file, inc.new york.
- Porada, Dedith (Edith) (1965). Ancient Iran, The Art of pre- Islamic times, published by Methuen, London.
- Porter, venetia, (1995), Islamic Tiles, the Trustees of British museum, Published by British museum press.
- Roach, K. J. (2008). The Elamite Cylinder Seal Corpus, c.3500-100Bc, VII, the catalogue, Partii, University of Sydney.
- Sims, Eleanor, Boris I. Marshakand Ernst J. Grube (2002). Peerless Images Persian Painting and its sorces.
- Stirlin, Henri (2006). Splendors of the Ancient Persia, WS publisher.
- Ghirshman, R. (1968). Note Raninnes XVL. Duxstatuettes Elamites de Plateau Iranian, Artibus Asiae, Vol. 30, No2-3, pp. 237-248.