تکوین و تحول در روند سیاست‌های نظامی جامعه ماد

دوره 8، شماره 1
فروردین 1396
صفحه 231-262

نویسنده

عضو هیأت علمی گروه تاریخ دانشگاه سیستان و بلوچستان

چکیده
چکیده با در نظر گرفتن تغییرات عظیم در رفتار مردمان ساکن ایران زمین با همسایگان مهاجم خود، می توان به نقش با اهمیت مادها در تکوین و تحول سیاست های نظامی در درون جامعه ایرانی آن زمان پی برد. مادها ناگزیر بودند که یا به عنوان رعایای گمنام قدرتهای بین النهرین و اقوام مهاجم روزگار سپری کنند و یا اینکه با اتحاد و تقویت بنیانهای نظامی خود حیات اجتماعی دوباره ای را ترسیم کنند. به جهت اتحاد و تجمع نیروی نظامی قبایل مادی در سایه تشکیل ارتش، ترکیب آن با افواج نظامی اقوام متحد غیر مادی و شیوه جنگهای نامنظم، نظامی شکل گرفت که تا مدت ها در دنیای کهن بی نظیر بود. در این پژوهش، با توسل به شیوه های مختلف، به تبیین و تحلیل چگونگی روند تکوین و تحوّل در جنبه های مختلف حیات نظامی مادها پرداخته خواهد شد. این روند تکوین و تحول از دل سیستم ملوک الطوایفی قبایل مادی شروع شد و به تدریج از حالت انزوا یا تدافعی به صورت حالت تهاجمی فرامرزی تحول پیدا کرده و مراحلی را پشت سر گذارد که در اینجا شایسته بررسی و تدقیق بیشتر است. واژه های کلیدی: ماد، نظامیان، آشور، دیااُکو، هووخشتره.

کلیدواژه‌ها

-      ابن خلدون، عبدالرحمان (1351). مقدمه، به کوشش م‍ح‍م‍د پ‍روی‍ن‌گ‍ن‍اب‍ادی‌، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
-      افتخارزاده، محمود‌رضا (1377). ایران آئین و فرهنگ، انتشارات رسالت قلم، چاپ اول تهران.
-      ابن بلخی (1374). فارسنامه، با توضیحات و حواشی منصور رستگار فسائی، شیراز: بنیاد فارس‌شناسی.
-      بریان، پی یر (1378). تاریخ امپراتوری هخامنشیان، جلد اول، مهدی سمسار، تهران: زریاب.
-       بیژن، اسداله (1350). سیر تمدن و تربیت در ایران باستان، دوره‌های اوستایی، ماد و هخامنشی، انتشارات ابن سینا، چاپ دوم.
-      پورداود، ابراهیم (1378). گات‌ها کهن‌ترین بخش اوستا، انتشارات اساطیر، تهران.
-       پیرنیا، حسن (1380). تاریخ ایران باستان، انتشارات افسون، جلد اول، چاپ اول، حبیبی تهران.
-       جمشیدی، محمد حسین (1380). مبانی و تاریخ اندیشه نظامی در ایران، انتشارات دانشکده فرماندهی، چاپ اول، تهران.
-       جنیدی، فریدون (1374). زندگی و مهاجرت آریائیان بر پایه گفتارهای ایرانی، انتشارات گیتی، چاپ دوم.
-       چند تن از خاورشناسان فرانسوی (1366). تمدن ایرانی، ترجمه دکتر عیسی بهنام، انتشارات بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران.
-       رضی، هاشم (1382). دین و فرهنگ ایرانی، انتشارات سخن چاپ اول تهران.
-       زرین‌کوب، عبدالحسین (1371). ایران قبل از اسلام، انتشارات امیرکبیر تهران.
-       سرافراز، فیروزمندی، علی‌اکبر، بهمن (1373). ماد، هخامنشی، اشکانی و ساسانی، انتشارات جهاد دانشگاهی هند، چاپ اولف.
-      علی‌یف، اقرار (1388). تاریخ ماد، کامبیز میربهاء، تهران: ققنوس.
-      فرای، ریچارد نیلسون (1380). تاریخ باستان ایران، ترجمه مسعود رجب‌نیا، انتشارات علمی و فرهنگی، تهران.
-      ف‍ردوس‍ی‌، اب‍وال‍ق‍اس‍م‌ (1960). ش‍اه‍ن‍ام‍ه‌ ف‍ردوس‍ی‌: م‍ت‍ن‌ ان‍ت‍ق‍ادی، ت‍ح‍ت‌ ن‍ظر ی‌. ا. ب‍رت‍ل‍س، مسکو، اداره انتشارات ادبیات خاور.
-   کناوت ولفگانگ (2535). آرمان شهریاری ایران باستان- از کسنفن تا فردوسی، ترجمه سیف الدین نجم آبادی، انتشارات ادارۀ کل نگارش وزارت فرهنگ و هنر چاپ اول تهران.
-      گروسه رنه و هانری ماسه (1381). تاریخ تمدن، ترجمه جواد محیی، انتشارات گوتنبرگ، تهران.
-   پیکولوسکایا، جمعی از نویسندگان (1364). تاریخ ایران از دوران باستان تا پایان صده هجدهم، ترجمه کریم کشاورز، انتشارات مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی، جلد اول.
-      مشکور، محمد‌جواد (1377). تاریخ اجتماعی ایران، انتشارات دانش‌سرای عالی، تهران.
-      ناردو، دان (1379). امپراطوری ایران، ترجمه مرتضی ثاقب‌فر، انتشارات ققنوس، تهران.
-      دوستخواه، جلیل (1370). اوستا کهن ترین سرودهای ایرانیان، تهران: مروارید.
-      دیاکونوف (1345). تاریخ ماد، ترجمه کریم کشاورز، تهران.
-   زرین‌کوب، روزبه (1367). «مدخل ایران»، دایره‌المعارف بزرگ اسلامی، زیرنظر کاظم موسوی‌بجنوردی، تهران: مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی، جلد 10.
-      ثلاثی، محسن (1389). جهان ایرانی و ایران جهانی، نشر مرکز، تهران.
-      توین‌بی، آرنولد (1373). جنگ و تمدن، ترجمه خسرو رضایی، نشر علمی و فرهنگی.
-      ه‍رودت (۱۳۸۳). ت‍اری‍خ‌ ه‍رودت‌، ت‍رج‍م‍ه‌ ب‍ا م‍ق‍دم‍ه‌ و ت‍وض‍ی‍ح‍ات‌ و ح‍واش‍ی‌ از ه‍ادی‌ ه‍دای‍ت‍ی‌، ت‍ه‍ران‌: دان‍ش‍گ‍اه‌ ت‍ه‍ران‌: م‍وس‍س‍ه‌ ان‍ت‍ش‍ارات‌ و چ‍اپ‌.
-     Benson, Douglas S. (2003). Pharaoh at War, Chicago, The Authors.
-     Bryce, Trevor (2009). The Routledge Handbook of the Peoples and Places of Ancient Western Asia, NY, Routledge.
-     Helm, R.R. (1981). “Herodotus”, Medikos Logos and Median history, Iran 19.
-     Huart (1998). Clement, Ancient Persia and Iranian Civilization, trans.M.R. Dobie, NY, Routledge.
-     Iyer (2009). Meena; Faith & philosophy of Zoroastrianism, Dehli, Kalpaz publications.
-     Kuhrt, Amelie (2007). The Persian Empire: A Corpus of Sources from the Achaemenid period, Vol. 1, London and NY: Routledge.
-     Liverani, Mario (1995). Neo-Assyrian Geography, Roma, Università di Roma.
-     Luckenbill Daniel D. (1926). Ancient Records of Assyria and Babylon, Chicago: The University of Chicago.
-     Plato (2001). Plato's Republic, trans. Benjamin Jowett, Baltimore, Maryland, Agora Publications Inc.
-     Potts, D. T. (2014). Nomadism in Iran: From Antiquity to the Modern Era, NY, Oxford University Press.
-     Rollin, Charles (1844). Ancient History: Containing the History of the Egyptians, Assyrians, NY: Robert Carter.
-     Schmitt, Rüdiger (1994). “Deioces” in, Encyclopaedia Iranica, Vol. VII, Fasc. 3, pp. 226-227.