«کنش های گفتاری سرل و پیوند آن با جنسیت و جایگاه اجتماعی در گرشاسب‌نامه»

دوره 8، شماره 1
فروردین 1396
صفحه 81-106

نویسندگان

1 استادیارگروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

2 استادیارگروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار، گرمسار، ایران

چکیده
کنش گفتاری یکی از مبانی ایجاد ارتباط کلامی در متون ادبی به شمار می آید. بر مبنای نظریه‌ی گفتار، مبادله‌ی اطلاعات در قالب ساختار و کنش گفتار صورت می پذیرد. با تمرکز بر کنش های گفتاری یک متن، می توان وضعیت و موقعیت اجتماعی اشخاص موجود در اثر را تحلیل کرد. گرشاسب‌نامه اثر اسدی طوسی، متعلق به قرن پنجم هجری قمری از جمله آثار داستانی منظوم تاریخی است که کنش های گفتاری قابل ملاحظه‌ای دارد. این کنش‌های گفتاری با توجه به جنسیت اشخاص متفاوت است. در مقاله‌ی حاضر تلاش شده است تا بر مبنای تئوری کنش‌های گفتاری سرل، گفتارها استخراج شود سپس به تبیین و تحلیل گفتار زنان و مردان موجود در گرشاسب‌نامه پرداخته شود. در این میان ارتباط کنش های گفتاری با وضعیت اجتماعی اشخاص موجود در اثر نیز سنجیده شده است. نتایج به دست آمده از این بررسی نشان می دهد که میان زنان و مردان در جامعه‌ی معرفی شده در گرشاسب‌نامه نابرابری های جنسیتی وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

-    اسدی طوسی، ابونصر ‌علی‌بن احمد (1386)، گرشاسب‌نامه، تصحیح حبیب یغمایی، ویراستار پرویز یغمایی، تهران، دنیای کتاب.
-    باقری، مهری (1377). مقدمات زبان‌شناسی، تهران: پیام نور.
-    برنارد، جسی شرلی (1384). دنیای زنان، ترجمه شهرزاد ذوفن، تهران: اختران.
-    پاک نهاد جبروتی، مریم (1381). فرادستی و فرو دستی در زبان، تهران: گام نو.
-    حسینی، حسن؛ دشتی، منصوره (1391). «بازنمایه کلیشه‌های جنسیتی در رسانه»، مطالعات ادبیات داستانی، شماره 13، صص27-64.
-    رزمجو، حسین (1381). قلمرو ادبیات حماسی ایران. تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با همکاری انتشارات سخن گستر.
-    ریمون‌کنان، شلومیت (1387). روایت داستانی بوطیقای معاصر، ترجمه‌ ابوالفضل حری، تهران: نشر نیلوفر.
-    رستگار فسایی، منصور (1383). پیکرگردانی در اساطیر، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
-    سرامی، قدمعلی (1368). از رنگ گل تا رنج خار شکل شناسی داستان‌های شاهنامه، تهران: علمی فرهنگی.
-    شارع پور، محمود (1388). جامعه شناسی آموزش و پرورش، تهران: سمت.
-    شمیسا، سیروس (1378). نقد ادبی، تهران: فردوس.
-    صفوی، ‌کوروش (1384). فرهنگ توصیفی معنی شناسی، تهران: فرهنگ معاصر.
-    فاولر، راجر (1390). زبان‌شناسی و رمان، ترجمه محمد غفاری، اول، نی.
-    فلکی، محمود (1382). روایت داستان تئوری‌های پایه‌ای داستان‌نویسی، تهران: بازتاب‌نگار.
-    قبادی، حسینعلی (1388). آیین آینه: سیرتحول نمادپردازی در فرهنگ ایرانی و ادبیات فارسی، تهران: دانشگاه تربیت مدرس، دفتر نشر آثار علمی.
-    قنادان و همکاران (1375). مفاهیم کلیدی جامعه شناسی، تهران: نشرآوای نور.
-    کراچی، روح انگیز (1374). اندیشه‌نگاران زن در شعر مشروطه، تهران: انتشارات دانشگاه الزهرا.
-    گرانپایه، بهروز (1377). فرهنگ و جامعه، تهران: نشر شریف.
-    گرت، استفانی (1382). جامعه شناسی جنسیت، ترجمه کتایون ریاحی. تهران: نشر دیگر.
-    گلومبوک، س؛ فیش، ر. (1384). رشد شخصیت، ترجمه شهر آرایی. تهران: انتشارات ققنوس.
-     لطفی‌پور، کاظم (1372). «درآمدی بر سخن کاوی»، مجله زبان‌شناسی، بهار و تابستان. صص 9-40.
-     مدرسی، یحیی (1368). درآمدی بر جامعه‌شناسی زبان. تهران: انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی.
-     نوشین فر، ویدا (1390). «زبان و جنسیت»، مجله دانشگاه ادبیات و علوم انسانی بیرجند، سال 2. شماره 2.
-    Bhabha, H.K. (1995). Cultural Diversity and cultural Differencs, The post, colonial studies Reader. London and Now York: Routledge.
-    Brown, G. Yule, G. (1989). Discourse Analysis, New york: Cambridge University.
-    Brinton, L. J. (2000) .the Structure Ols Modern English: A linguistic in troduction.Vo l.1. Co, Amsterdam.
-    Chandler, D. (2007). The Basic Semiotics. Abingdon: Routledge.
-    Davis, N. Robinson, R. (1991). “Men’s and woman’s consciousness of gender inequality”. Sociological review. Vol. 56. pp. 27-48.
-    Fairclough, N. (1995). Critical Discourse Analysis, London: Longman.
-    Giddens, A. (1984). The constitution of Society. London: Polity.
-    Haliday, M. K. A. (1985). An introduction to Function Grammar .London: Arnold.
-    Jorgensen .P. (2004). Discourse Analysis as Theory & Method. London: Longman.
-    Lazar, M.M. (2005). Feminist CDA as Political Perspective and Praxis, in M. M. Lazar (ed.), Feminist Critical Discourse Analysis. Gender, Power and Ideology in Discourse, Basingstoke: Palgrave Macmillan, 1-28.
-    Levinson, Sc.Sc. (1997). Pragmatics. New York: Cambridge University.
-    Mills, S. (1994). Gendering the Reader. Hemel stated: Harvested wheat sheaf.
-    Searle, J. R. (1979). Expresstion and Meaning: Studies in the Theory of Speech Acts, Cambridge: Cambridge University press.
-    Sbisa, M. (2002). Speech Acts in Context. Language and communication, 22, pp. 421-436.
-    Stephens, J. (1996). Gender, Genre and Children's Literature, in Signal, No. 79, January, pp. 17-30.
-    Stubbs, M. (1983). Discourse Analysis: The Sociolinguistic Analysis of Natural, Cambridge: Cambridge University press.
-    Talbot, M. (1995). Fictions at Work. London and New York: Longman.
-    Tucker, J. Kenneth, H. (1998). Antony Giddens and Modern Social Theory. London: Sage publication.
-    Poythress, V. R. (2008). Canon and Speech Act: Limitation in Speech at Theory, with Implication for a putative Theory. West Minster theoretical journal. 70. Pp. 337-354.
-    Weedon, C. (1997). Feminist Practice and Poststructuralist Theory. Second edition. Oxford: Blackwell Publishing.