تأثیر کاربرد ساخته‌های آهنی در پیش‌رفت تکنولوژی و تحولات اجتماعی و اقتصادی جوامع عصر آهن پایانی (با تأکید بر غرب و شمال‌ غرب ایران)

فن تولید آهن در اواسط هزارۀ دوم ق.م و توسط اقوام هیتیت که در این تاریخ در مناطق مرکزی ترکیۀ امروزی دولت مقتدری تأسیس کرده بودند، شکل گرفت. با فروپاشی این دولت، در حدود سال 1200ق.م فن تولید آهن به مناطق مجاور و از‌جمله ایران گسترش یافت و چندی نگذشت که در این مناطق از آهن برای ساخت ابزار مختلف، جنگ‌افزار، تزیینات شخصی و موارد دیگر استفاده شد. در ایران، اولین ساخته‌های آهنی به تعداد محدود، در میان بقایای عصر آهن I (1200- 1450ق.م) ظاهر شدند؛ اما این ساخته‌ها در عصر آهن II گسترش بسیاری پیدا کردند. در نیمۀ اول هزارۀ اول ق.م استفادۀ گسترده از آهن برای ساخت ابزارهای مختلف به پیش‌رفت سریع و گستردۀ تکنولوژیکی منجر شد و آن‌هم به تحولات گسترده در ساختارهای مختلف اقتصادی (رشد تولید و افزایش ثروت، پیش‌رفت فنون و حرفه‌ها و...)، فرهنگی (تغییرات گسترده در نظام‌های فرهنگی و...) و سیاسی (تشکیل‌ امپراتوری‌ها و ارتش‌های قدرتمند و گسترش نظام‌های حاکمیتی) انجامید. تأثیر کاربرد ابزارهای آهنی در پیش‌رفت تکنولوژیکی جوامع عصر آهن پایانی و تحولات گسترده ناشی از آن که در قالب نظریه مطرح شده، هدف اصلی این مقاله است.