دانشیار گروه تاریخ دانشگاه سیستان و بلوچستان ، m.piri@lihu.usb.ac.ir
چکیده: (2679 مشاهده)
چکیده
طبقات اجتماعی مختلفی در جنبش مشروطه شرکت داشتند که هر کدام با انگیزههای متفاوتی به این حرکت پیوستند. کارگران یکی از این طبقات بودند که بهتازگی در جامعۀ ایران رشد مییافتند. آنان به لحاظ نوع مشارکت در شیوۀ تولید و مالکیت ابزار کار با پیشهوران و اصناف قدیمی متفاوت بودند و به سبب زیستن در بافت عشیرهای و جامعه مبتنی بر اقتصاد کشاورزی و دامداری، به طبقۀ کارگر اروپایی شباهتی نداشتند. بسیاری از این کارگران به دلیل فشار طبقۀ حاکم و وجود فقر، ناگزیر کار و کاشانه خود را ترک و به مناطق آبادتر یا کشورهای همجوار مهاجرت میکردند. آنان با مشاهدۀ وضعیت سیاسی، اجتماعی و اقتصادی این نواحی تحت تأثیر قرار میگرفتند و چون بیشترشان کارگران فصلی بودند، پس از بازگشت به ایران، دیدهها و شنیدههای خود را برای هموطنانشان بازگو میکردند.
هدف این مقاله شناسایی سهم کارگران در زمینهسازی و شکل بخشیدن به جنبش مشروطۀ ایران است که نویسنده میکوشد با روش «توصیف تاریخی» و «اسنادی»، به این سؤال پاسخ دهد که طبقۀ کارگر چگونه در جامعۀ ایران شکل گرفت و کارگران چه نقشی در بروز اندیشههای نوسازی اجتماعی داشتند؟
چنین فرض میشود که طبقۀ کارگر بسیار دیرتر از جوامع اروپایی در ایران شکل گرفت و قشری اندک از نیروهای تولیدی را تشکیل میداد. آگاهی کارگران ایرانی از حقوق سیاسی و اجتماعیشان نیز بیشتر از آنکه درونزا و برخاسته از توسعه صنعتی باشد، از افکار چپگرایانۀ مناطق قفقاز تأثیر پذیرفت و به همین دلیل با وجود مشارکت آنان در موج نوگرایی و نهضت مشروطه، این طیف از جامعه نتوانست آنگونه که در انقلابهای بزرگ اروپایی نظیر انگلستان، فرانسه و روسیه اثرگذار بود، نقش تاریخی خود را ایفا کند.
این بررسی نشان میدهد که پیش از شکلگیری جنبش مشروطه برخی از کارگران در انقلابهای حوزۀ قفقاز شرکت داشتند و با افکار انقلابی آن سامان آشنایی یافتند. این کارگران همصدا با سایر هموطنانشان به نهضت آزادیخواهی ایران پیوستند و با پخش اعلامیهها، شرکت در اجتماعات و نیز حضور در صحنههای نبرد مسلحانه، به مبارزه با استبداد برخاستند و پایهگذار حرکتهای انقلابی آتی شدند.
نوع مقاله:
پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:
تاریخ انتشار: 1399/12/4