TY - JOUR T1 - An Investigation into 1953 Iranian Coup According to Wallerstein’s Theory TT - بررسی کودتای 28 مرداد 1332 براساس نظریه والراشتاین JF - mdrsjrns JO - mdrsjrns VL - 8 IS - 2 UR - http://jhs.modares.ac.ir/article-25-3736-fa.html Y1 - 2016 SP - 39 EP - 59 KW - 28 Mordad Coup KW - Iran KW - Mossadeq KW - World system theory N2 - کودتای 28 مرداد از نقاط عطف تاریخ معاصر ایران است. درباره این رویداد تاکنون مقالات و کتاب‌های بسیاری نگاشته شده ‌است. نوشتار پیش‌رو برآن است تا از منظری متفاوت به بررسی این رویداد بپردازد. یکی از نظریاتی که از سطحی کلان و براساس رویکردها و مبانی فرانظری انتقادی به پدیده‌های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی می‌نگرد نظریه «نظام جهانی» والراشتاین است. بر این اساس مطالعه کنونی در تلاش است تا با رویکردی تازه و در چارچوب این نظریه به تحلیل کودتای 28 مرداد بپردازد و به‌طور خاص به این پرسش پاسخ دهد که آیا می‌توان با استفاده از نظریه «نظام جهانی» وقوع کودتا و سقوط مصدق را تبیین کرد؟ به اعتقاد نویسندگان این مقاله براساس دو مؤلفه از نظریه والراشتاین، یعنی «حفظ رابطه استثماری» (حفظ نابرابری در عرصه جهانی) و «کنترل بر مواد خام» از سوی کشورهای مرکز و به‌طور ویژه هژمون جهانی، می‌توان چرایی وقوع کودتای آمریکایی- انگلیسی علیه مصدق را تبیین کرد. این مقاله ضمن بیانی کوتاه از نظریه والراشتاین، در دو قسمت جداگانه، دو مؤلفه یادشده را بر زمینه‌های کودتای 1332 تطبیق می‌دهد و وقوع کودتا را در چارچوب این نظریه تحلیل می‌کند. M3 ER -