ائتلاف‌‌ طبقات متوسط شهری موجب وقوع رویداد عظیم اجتماعی جنبش مشروطه در تاریخ جامعه ‌‌ایران اواخر دوره ‌‌قاجار شد؛ اما سرنوشت ائتلاف و جنبش منتج از ائتلاف مشروطه‌‌خواهان پس از دوره‌‌ای نافرجام ماند. در این مقاله، با رویکرد ساختاری- نهادی مبتنی‌بر منطق زمانمند به این پرسش پاسخ می‌دهیم که چرا ائتلاف‌‌ مشروطه‌‌خواهان در تاریخ مشروطیت ناپایدار بوده است و فضایی برای تحکیم توافق‌‌‌‌های میان ائتلاف‌‌کنندگان پدید نیامد. درادامه، پنج متغیر ساختاری- نهادی و پنج فرضیه را که بیانگر علت‌‌های ناپایداری ائتلاف هستند، با روش تاریخی– تحلیلی مطالعه می‌کنیم. همچنین، روند تاریخی زمانمند را که به شکل‌‌گیری ائتلاف‌‌ ناپایدار منجر شد، با تکیه بر بنیان‌‌های ساختاری و نهادهای سیاسی جامعه ایران دوره ‌‌مشروطه بررسی می‌کنیم که شامل مجموعه‌‌ای به‌هم‌وابسته از نهادهای سیاسی درهم‌تنیده، ساختار طبقاتی نامتعادل، ساختار اقتصادی نامتوازن، شرایط ناشی از نظام جهانی و دولت‌‌ ناکارآمد است. عوامل یادشده متغیرهای مؤثر در فرایندهای منتهی به ائتلاف‌‌ ناپایدار است. در این میان، بنیان‌‌های نامستحکم نهادهای سیاسی ایران دوره ‌‌مشروطیت متغیر وزن‌‌دهنده ‌‌اصلی مؤثر در پیدایش ائتلاف‌‌ ناپایدار است که به‌واسطه چنین وضعیتی، فرصت‌‌ها برای تحکیم توافق و ساختارمندشدن اهداف و تصمیم‌های کنشگران سیاسی ائتلاف‌کننده فراهم نشد.    

واژه‌های کلیدی: واژه‌‌های کلیدی: جنبش مشروطه، ائتلاف ناپایدار، نهادگرایی تاریخی، روش تاریخی- تحلیلی، ساختار اجتماعی- اقتصادی دوره ‌‌قاجار، نهادهای سیاسی

متن کامل [PDF 270 kb]   (4985 دریافت)